อสม. กับการแสดงบทบาท “ผู้ปฏิบัติการทางวัฒนธรรม” ในการบริหารจัดการความเสี่ยงด้านสุขภาพผ่านเครือข่ายทางสังคมของชุมชนพหุวัฒนธรรมในช่วงการแพร่ระบาดของโควิด-19
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อทำความเข้าใจบทบาทหน้าที่และแนวทางการปฏิบัติงานของ อสม. พร้อมทั้งวิเคราะห์เครือข่ายความสัมพันธ์ระหว่าง อสม. และผู้รับบริการในเขตอำเภอเมืองนครพนม รวมถึงการทำความเข้าใจรูปแบบการระดมทรัพยากรของ อสม. เพื่อให้ความช่วยเหลือสมาชิกในชุมชนเพื่อรับมือกับสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิด-19 ทั้งนี้ ผู้วิจัยเลือกกลุ่มผู้ให้ข้อมูลซึ่งเป็นตัวแทนกลุ่ม อสม. และประชาชนที่รับบริการที่อาศัยในเขตอำเภอเมืองนครพนม ซึ่งแบ่งเป็นสามพื้นที่การศึกษา ได้แก่ ประชากรในเขตเทศบาลเมืองนครพนม ในเขตตำบลหนองญาติและในเขตตำบลบ้านผึ้ง ซึ่งลักษณะทางสังคมของทั้งสามพื้นที่ดังกล่าวสะท้อนลักษณะของความเป็นชุมชนเมือง ชุมทาง และชนบท ซึ่งงานวิจัยนี้ได้ประยุกต์ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ ทั้งการวิจัยเชิงเอกสาร โดยการสืบค้น สังเคราะห์และวิเคราะห์ข้อมูลจากหนังสือและเอกสารทางวิชาการจากห้องสมุดและจากฐานข้อมูลออนไลน์ (เว็บไซต์และสื่อสังคมออนไลน์) รวมถึงการประยุกต์ใช้ระเบียบวิธีวิจัยทางมานุษยวิทยา ได้แก่ การสัมภาษณ์เจาะลึกและการสนทนากลุ่มเป็นเทคนิคหลักในการเก็บข้อมูล รวมถึงการประยุกต์ใช้กรอบแนวคิด “มานุษยวิทยาสาธารณสุข” เพื่อวิเคราะห์บทบาทของ อสม. ในฐานะที่เป็น “ผู้ปฏิบัติการทางวัฒนธรรม” ผ่านเครือข่ายทางสังคมในชุมชน พหุวัฒนธรรมในจังหวัดนครพนม ผลการวิจัยพบว่า ในช่วงที่มีการแพร่ระบาดของโควิด-19 อสม. ประสบความสำเร็จในการตอบสนองความต้องการของประชาชนอย่างรอบด้าน ผ่านการประยุกต์ใช้เครือข่ายทางสังคมแบบ “การลงแรง” หรือ “นาวาน” ของชาวอีสานที่เกิดจากความร่วมมือของคนในชุมชนระหว่างชุมชนกับสถาบันทางสังคมและการเมืองในจังหวัด นับตั้งแต่ ครัวเรือน/ครอบครัว วัด องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นและบุคลากรทางการแพทย์ รวมถึงความเข้าใจต่อภูมิหลังกลุ่มชาติพันธุ์อันมีความแตกต่างหลากหลายไปพร้อมๆ กัน ในแง่นี้ บทความวิจัยนี้จึงเสนอว่า อสม. ไม่เพียงแสดงบทบาทการเป็น “ผู้ให้บริการสุขภาพขั้นพื้นฐาน” ตามหน้าที่ที่ได้รับมอบหมายเท่านั้น แต่ยังสะท้อนบทบาท “ผู้บฏิบัติการทางวัฒนธรรม” ที่สามารถบูรณาการ สามชุดองค์ความรู้ คือ 1) องค์ความรู้ด้านภูมิปัญญาท้องถิ่นของกลุ่มชาติพันธุ์ 2) ความรู้ขั้นปฐมภูมิในการป้องกันและดูแลสุขภาพ และ 3) ทักษะการใช้เทคโนโลยีดิจิทัล โดยประยุกต์ใช้ในการจัดการความเสี่ยงด้านสุขภาพและประสานความร่วมมือกับหลายภาคส่วนในช่วงสถานการณ์แพร่ระบาดของโควิด-19
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
Abbas, H. S. M. et al (2021). Impact of COVID-19 pandemic on sustainability determinants: A global trend. Heliyon. 7(2),2405-8440, https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2021.e05912.
Chantapong, S. et al. (2020). Phǣt pračham bān [Home Doctor]. N.P. Family Medicine, Faculty of Medicine, Ramathibodi Hospital, Mahidol University.
Covid-19’s Information Centre, The Government Public Relations Department, Prime Minister Office. (2022). A statistical report of new infected persons. Retrieved April 2022, from https://www.facebook.com/ informationcovid19/about/?ref=page_internal.
Department of Disease Control, Ministry of Public Health. (2021). The Updated Situations of Covid-19’s Pandemic in Thailand: January 2021. Retrieved January 2021, from www.moph.go.th.
Department of Health Service Support, Ministry of Public Health. (2021).Rāingān khō̜mūn sām mō̜ tambon nō̜ng yāt čhangwat Nakhō̜n Phanom khēt sukkhaphāp thī pǣt [A report of three doctors including home-doctors(village health volunteers-VHVs), public health practitioners (local doctors and nurses, and family caregivers in Nong Yat district, Nakhon Phanom Province]. Retrieved April 2022, from https://3doctor.hss.moph.go.th/main/rp_village?regio=8&prov=NDg =&provn=4LiZ4LiE4 Lij4Lie4LiZ4Lih&id=4801&n=4LmA4Lih4Li34Lit4LiH4LiZ4LiE4Lij4Lie4LiZ4Lih&tamid=480112&tamname=4Lir4LiZ4Lit4LiH4LiN4Liy4LiV4Li0.
Ejeh, F. E. et al. (2020). Knowledge, attitude, and practice among healthcare workers towards COVID-19 outbreak in Nigeria. Heliyon. 6(11),2405-8440. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2020.e05557.
Giddens, A. (1971). Capitalism and Modern Social Theory. Cambridge : Cambridge University Press.
Giddens, A. (1979). Central Problems in Social Theory: Action, Structure and Contradiction in Social Analysis. London & Basingstoke : The Macmillan Press Ltd.
Giplaye, H. (2019). Healthcare Delivery System in Developed. Developing and Underdeveloped Countries. Texila International Journal of Nursing, Special Edition,1-7. doi: 10.21522/TIJNR.2015.SE.19.01. Art009.
Global Health Security Index: Building Collective Action and Accountability. (2019). Global Health Security Index. Retrieved January 2021, from www.ghsindex.org.
Golar, G., et al. (2020). The social-economic impact of COVID-19 pandemic: implications for potential forest degradation. Heliyon. 6(10),2405-8440. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2020.e05354
Hahn, R. A., and Inhorn, M. C. (2009). Anthropology and Public Health: Bridging Differences in Culture and Society. New York : Oxford University Press.
Health System Research Institute-HSRI. (2022). Phonkrathop dānsukphāpčhit khō̜ng prachachon tō̜ sathānkān kānphrǣrabāt chư̄a khōranāwairat (khōwit-sipkāo) khētsukphāp thī hā [Mental health’s effect of the people during the Covid-19’s pandemic in the 5th health area]. Retrieved May 2023, from https://www.hsri.or.th/research/detail/13898.
Information System of People Health, Primary Health Care Division, Ministry of Public Health. (2022). Village Health Volunteers. Retrieved April 2022, from https://www.thaiphc.net/new2020/content/1.
Hahn, R.A. and Inhorn, M.C. (2012). Mānutsayawitthayā læ sāthāranasuk: kān chư̄am yōng khwām tǣktāng thāng watthanatham [Anthropology and Public Health] (Prathueng Hongsaranakorn, trans). Bangkok : Chulalongkorn University Press.
Jiaviriyaboonya, P. (2022). Khwām mai lāklāi khō̜ng phahu watthanatham nai rat Thai: ʻakhati tō̜ rǣngngān khām chāt læ klum chāttiphan nai Nakhō̜n Phanom [Homogeneity of multiculturality from the eyes of the Thai nation state: performances of prejudice towards transnational migrants and ethnic groups in Nakhon Phanom] In sō̜ ʻong ʻakhati khwāmpen chāt nai phūm that ʻakhati Thai nưng [Observing Nationalist Prejudice in the landscape of Thai Prejudice]. Narupon Duangwises, ed., 213-274. Bangkok : Sirindorn Anthropology Centre.
Kitiarsa, P. (2014). Sū withī ʻĪsān mai [Isan Becoming: Agrarian Change and the Sense of Mobile Community in Northeastern Thailand]. Bangkok : Vipasa Publishing.
Nakhon Phanom Covid-19’s Information Centre. (2022). 19-25 September 65:sathānakān COVID - sipkāo čhangwat Nakhō̜n Phanom (rāi sapdā) [Updated situations of Covid-19’s Pandemic in 19 provinces between 19-25 September 2022]. Retrieved December 2022, from https://covid.nakhonphanom. go.th/frontpage.
National Health Commission Office. (2021). Sō̜ng sangkhom Thai lang khō wit - sipkāo tō̜kyam khwāmsamkhan kārok ra čhā yaʻam nā čhō̜ pū thāng sū kanpatirū prathēt [Observing Thai Society after Covid-19 pandemic: Importance of Power Decentralization for the Country Revolution]. Retrieved March 2022, from https://www.nationalhealth.or.th/en/node/2242
Oladele, D. A. et al. (2021). Self-reported use of and access to personal protective equipment among healthcare workers during the COVID-19 outbreak in Nigeria. Heliyon 7(5),1-10. doi:10.1016/j.heliyon. 2021.e07100.
Phawangkharat, S. et al. (2020). Kānsưksāsathānkānkān faorawang pō̜ngkan læ khūapkhum rōktitchư̄a wairatkhōranā Sō̜ngphansipkāo Naichumchon Dōiʻāsāsamak sāthāranasuk pračhammūbān [A Study of COVID-19 Situation’s Surveillance Prevention and Control in Communities towards Village Health Volunteers (Final Report). Bangkok : Primary Health Care Division, Ministry of Public Health].
Phuanghat, C. (2005). Khrōngsāng læ phū kratham kān [Structure and Agency]. Bangkok : National Research Council Committees, Sociology Major, Thailand Research Council Committee Office.
Preechasilpakul, S. (2020). Kānsēwanāwichākānʻō̜nalai Hūakhō̜ “mō̜ngwikrit Covid-sipkāo phān chīwit Sētthakit Sangkhom læ kānmư̄ang [Online Seminar “Looking at the Covid-19’s Crisis through Life, Economics, Society and Politics]. Online Seminar : Committee Campaigning for a People's Constitution (CCPC).
Preechasilpakul, S. (2021). Kānmư̄ang læ rat Thai samai mai nai kān phrǣ rabāt khō̜ng wairat khō wit - sipkāo (botkhwām phisēt) [Politics and Thai Modern State in the Covid-19’s Pandemic (Special Volume)]. PSDS Journal of Development Studies (Puey Ungphakorn School of Development Studies, Thammasat University). 4(1),1-11.
Pongutta, S. et al. (2021). The Social Impact of the COVID-19 Outbreak on Urban Slums and the Response of Civil Society Organisations: A Case Study in Bangkok, Thailand. Heliyon. 7(5),1-10. https://doi.org/ 10. 1016/j.heliyon.2021.e07161.
Ripon, R. K. et al. (2020). COVID-19: psychological effects on a COVID-19 quarantined population in Bangladesh. Heliyon 6(11),2405-8440. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2020.e05481
Rume, T. and Didar-UI Islam, S. M. (2020). Environmental effects of COVID-19 pandemic and potential strategies of sustainability. Heliyon 6(9),2405-8440. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2020.e04965
Stellmach, D. et al. (2018). Anthropology in public health emergencies: what is anthropology good for?. BMJ Global Health. 2018;3:e000534.
Sophonsiri, S. (2007). Pǣtsip pī nāi phǣt Phairōt ningsān khāo rūang yai hǣng wongkān sāthāranasuk Thai [80 Years Anniversary for Dr. Pairoj Ningsanont: The Big Ear of Rice of Thailand’s Public Health System]. Bangkok : Abhaibhubejhr Foundation, Papyrus Publishing Ltd.
Khamwan, S., Puaksom, T. (2019). Hō čhi min kap samnưk chātniyom thāng klai nai chumchon kīeo bāo Nakhō̜n Phanom [Distance Nationalism in Kieu Bao Communities, Nakhon Phanom]. Journal of Humanities and Social Science, Nakhon Phanom University. 9(3),122-131.
Wongthes, S. (2013). Nakhō̜n Phanom māčhāk nai [Where Nakhon Phanom comes from?]. Bangkok : Maekhamphang.
Tejativaddhana, P. et al. (2022). Kānsangkhro̜ thānglư̄ak læ khō̜sanœ̄næchœ̄ngnayōbāI phư̄asanapsanun kānpatirūp botbāt ʻāsāsamaksāthāranasukpračhammūbān (ʻō̜som.) læ ʻāsāsamaksāthāranasuk krungthēp mahānakhō̜n (ʻasot.) phư̄a mungsū kānbanlu paomāI kānphatthanāthīyangyư̄n. [Policy Options and Guidelines to Reform and Strengthen the Roles of Village Health Volunteers and Bangkok Health Volunteers towards the Achievement of Sustainable Development Goals (SDGs). (Full Report)]. Bangkok : Health Systems Research Institute (HSRI) .
Thai Health Reform Foundation (TRF). (2021). Khō̜lam čho̜ lưk rabop sukkhaphāp prawat nop. Phairōt ningsān phū mī botbāt nai kāndūlǣ rabop sāthāranasuk Thai [Dr. Pairoj Ningsanont, an Important Person who Improved Thailand’s Public Health System]. Retrieved September 2022, from https://www.hfocus.org/content/2021/03/21250.
Tositrakul, R. (2021). Nāi phǣt Phairōt ningsān phūkwāngkhwāng hǣng wongkān sāthāranasuk [Dr. Pairoj Ningsanont, the Influential Person in Thailand’s Public Health System]. Manager Online. Retrieved September 2022, from https://mgronline.com/daily/detail/9640000026834? fbclid=IwAR 17_46Z_EVv5Lqzn_P2dTKD4nbCwmj6ldR1xFzT_kcxWUNzgiOK_D2RG98.
Yazdanirad, S. et al. (2021). The contribution of hypochondria resulting from Corona virus on the occupational productivity loss through increased job stress and decreased resilience in the central workshop of an oil refinery: A path analysis. Heliyon. 7(4),2405-8440. https://doi.org/10.1016/j. heliyon.2021.e06808
