ปัจจัยร่วมที่มีผลต่อการเลือกช่องทางการจำหน่ายที่เหมาะสมของผลผลิตผัก ตามมาตรฐานเกษตรดีที่เหมาะสม ในจังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

      การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์ 1) ปัจจัยร่วมของการเลือกช่องทางการจำหน่ายผักตามมาตรฐานเกษตรดีที่เหมาะสม (Good Agricultural Practice: GAP) และ 2) ความสัมพันธ์ของปัจจัยร่วมที่มีผลต่อการเลือกช่องทางจำหน่ายผัก GAP แต่ละช่องทาง กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการวิจัย คือ เกษตรกรผู้ผลิตผัก GAP จำนวน 166 ครัวเรือน ในจังหวัดเชียงใหม่ เครื่องมือที่ใช้ ได้แก่ แบบสอบถามปลายเปิด และปลายปิด ชนิดมาตรส่วน และชนิดตรวจสอบรายการ ค่าอำนาจจำแนกรายข้อเท่ากับ 0.80 สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ การวิเคราะห์ปัจจัยร่วม และการวิเคราะห์ด้วยแบบจำลองโลจิตหลายทางเลือก
     ผลการวิจัยพบว่า 1) ปัจจัยร่วมประกอบด้วย ด้านสถาบัน เศรษฐศาสตร์ และคุณลักษณะของเกษตรกร มีอิทธิพลต่อการเลือกช่องทางจำหน่าย 2) ปัจจัยร่วมการเข้ารับการบริการความรู้การผลิตของเกษตรกร และการมีรายได้การเกษตรอื่นเพิ่มขึ้น เพิ่มโอกาสการจำหน่ายของโครงการหลวงหรือบริษัทแปรรูป ทำนองเดียวกับความเพียงพอของแหล่งเงินทุนผลิตผัก GAP เพื่อการกู้ยืม และจำนวนเงินกู้ การมีจำนวนแรงงานครัวเรือนที่เพิ่มขึ้น และความสามารถผลิตผักฯ ของเกษตรกรที่มีประสบการณ์และมีระดับการศึกษา ย่อมเพิ่มโอกาสการจำหน่ายในห้างสรรพสินค้าและตลาดนัดชุมชนปลอดภัย ปลอดสาร นอกจากนี้ความเพียงพอของแหล่งเงินทุนผลิตผักฯ และจำนวนเงินกู้ และรายได้รวมจากแหล่งนอกการเกษตรมากขึ้น ทำให้เพิ่มโอกาสการจำหน่ายในตลาดท้องถิ่น อย่างไรก็ตามการเปลี่ยนแปลงความเพียงพอของแหล่งเงินทุนผลิตผักฯ และจำนวนเงินกู้ รายได้รวมจากแหล่งนอกการเกษตรเพิ่มขึ้น แรงงานครัวเรือนมากขึ้น และความสามารถหารายได้ของครัวเรือนของเกษตรกรที่มีอายุมาก กลับลดโอกาสการจำหน่ายในช่องทางโครงการหลวง หรือบริษัทฯ เช่นเดียวกับการเปลี่ยนแปลงการเข้ารับการบริการความรู้การผลิตของเกษตรกร และการมีรายได้จากแหล่งเกษตรอื่นเพิ่มขึ้น กลับลดโอกาสการจำหน่ายในตลาดท้องถิ่น ดังนั้นปัจจัยร่วมที่เพิ่มโอกาสการจำหน่ายควรถูกรักษาไว้ ขณะที่ปัจจัยร่วมที่ลดโอกาสต้องได้รับการปรับปรุง เพื่อนำมาสู่ความได้เปรียบทางการแข่งขัน