ความเป็นมาของเหตุการณ์ความฝันของพระนางสิริมหามายาในการรับรู้ ของชาวพุทธไทย

บทคัดย่อ

     เหตุการณ์ความฝันของพระนางสิริมหามายา เป็นเหตุการณ์หนึ่งในพระพุทธประวัติที่ชาวพุทธไทยรู้จักมากที่สุด แต่เมื่อศึกษาเหตุการณ์ความฝันของพระนางสิริมหามายาในพระไตรปิฎกแล้ว กลับไม่ปรากฏในพระไตรปิฎก ดังนั้นจึงเกิดคำถามว่า เมื่อไม่มีเหตุการณ์นี้ในพระไตรปิฎกแล้ว เหตุการณ์ดังกล่าวมาปรากฏในการรับรู้ของชาวพุทธไทยได้อย่างไร เมื่อพิจารณาคัมภีร์พระพุทธประวัติซึ่งมีอยู่หลายคัมภีร์ต่างกล่าวถึงเหตุการณ์นี้เสมอ จึงสันนิษฐานว่าเนื่องจากคัมภีร์พระพุทธประวัติบางคัมภีร์รจนาขึ้นก่อนการแปลอรรถกถาของพระพุทธโฆษาจารย์ เช่น คัมภีร์พุทธจริตซึ่งรจนาขึ้นโดยพระอัศวโฆษ และในช่วงระยะเดียวกันยังเกิดคัมภีร์พระพุทธประวัติอีกหลายคัมภีร์ เช่น คัมภีร์ลลิต     วิสตระ คัมภีร์มหาวัตดุ คัมภีร์นิทานกถา ล้วนเป็นคัมภีร์พุทธประวัติที่เกิดขึ้นก่อนการรจนาอรรถกถาของพระพุทธโฆษาจารย์ จึงมีความเป็นไปได้ว่า เหตุการณ์ความฝันของพระนางสิริมหามายานี้ได้รับอิทธิพลมาจากคัมภีร์พระพุทธประวัติเหล่านี้ และมีผลต่อการปรากฏเหตุการณ์ความฝันของพระนางสิริมหามายาในคัมภีร์พระพุทธประวัติที่รจนาขึ้นในประเทศไทย เช่น คัมภีร์สัมภารวิบาก คัมภีร์สัมปิณฑิตมหานิทาน คัมภีร์พุทธานุปริวัตต์ คัมภีร์ปฐมสมโพธิ (ล้านนา) คัมภีร์ชินมหานิทาน และคัมภีร์ปฐมสมโพธิ (รัตนโกสินทร์) ตามลำดับ

 คำสำคัญ ความฝันของพระนางสิริมหามายา พระพุทธประวัติ อรรถกถา พระไตรปิฎก

     Maya Devi's Dream is well-known among Thai Buddhists. However, research into the Tipitaka reveals that there is no mentioning of such dream; thus a question arises: How did it become part of Thai Buddhism’s canon? Moreover, it is strange considering that numerous canonical Buddhist texts on the subject of the Buddha’s biography never fail to mention it. Since some of these texts were written before the Venerable Buddhaghosa’s translations of pervious commentaries and the composition of his own commentaries, such as Buddhacarita, Lalitavistara, MahaVastu, and Nidanakatha, it’s possible that Maya Devi’s dream was influenced by these texts, that these texts influenced the Buddha’s biography texts written in Thailand, such as Samparavipaka, Sampinditmahanidana, Buddhanuparivatta, Pathamasambodhi (written in Lanna), Jinamahanidana, and  Pathamasambodhi (written in Bangkok).

Keywords: Maya Devi's Dream, The Buddha’s biography, The Commentaries, The Tipitaka