การก่อร่างสร้างรัฐสยาม : กรณีศึกษาข้าราชการนักสำรวจเขตแดนชาวสยามในบริเวณพรมแดนระหว่างภาคเหนือของสยามและพม่าในศตวรรษที่ 19
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความวิจัยฉบับนี้ศึกษาการก่อร่างสร้างรัฐสยามผ่านกรณีศึกษาการสำรวจเขตแดนของข้าราชการชาวสยามบริเวณสาละวิน และภาคเหนือของสยามในศตวรรษที่ 19 งานวิจัยฉบับนี้จึงมีวัตถุประสงค์การวิจัยหลัก 2 ข้อ คือ 1) ศึกษาบริบททางการเมืองและความสัมพันธ์ระหว่างสยามและอังกฤษในช่วงศตวรรษที่ 19 ในบริเวณสาละวินและภาคเหนือของสยาม และ 2) ศึกษาถึงการก่อให้เกิดการก่อร่างสร้างรัฐสยามสมัยใหม่ของข้าราชการนักสำรวจเขตแดนชาวสยามในบริเวณสาละวินและภาคเหนือของสยาม ผลการศึกษา คือ 1) นับตั้งแต่ทศวรรษ 1880 เป็นต้นมา รัฐบาลอังกฤษในพม่าและรัฐบาลสยามประสบกับปัญหาเรื่องเขตแดน และการปักปันเขตแดนในบริเวณสาละวินและภาคเหนือของสยาม เพื่อแก้ไขปัญหาดังกล่าวนั้นทั้งสองรัฐบาลได้แก้ไขปัญหาจนนำมาสู่การตั้งคณะสำรวจเขตแดน (The Anglo-Siamese Boundary Commission) ใน ค.ศ. 1888 นับแต่บัดนั้นเป็นต้นมา รัฐบาลสยามจึงส่งคณะสำรวจเขตแดนข้าราชการชาวสยามไปทำการสำรวจและปักปันเขตแดนที่บริเวณสาละวินและภาคเหนือของสยาม 2) คณะสำรวจเขตแดนชาวสยามสมัยใหม่ได้มีส่วนในการก่อร่างสร้างรัฐสยามผ่านการเจรจากับเจ้าท้องถิ่น การสำรวจสำมะโนครัว และประวัติศาสตร์
Downloads
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
References
จักรกริช สังขมณี. (2561ก). พรมแดนของวิธีวิทยา วิธีวิทยาที่พรมแดน. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, คณะรัฐศาสตร์, ภาควิชาสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา.
จักรกริช สังขมณี. (2561ข). Limology: ชายแดนศึกษากับเขต-ขันธ์วิทยาของพื้นที่/ระหว่าง. สยามปริทัศน์.
เตือนใจ ไชยศิลป์. (2536). ล้านนานการรับรู้ของชนชั้นปกครองสยาม พ.ศ. 2437-2476 [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต]. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
นคร พันธุ์ณรงค์. (2516). การเจรจาและข้อตกลงระหว่างรัฐบาลสยาม กับรัฐบาลอังกฤษเกี่ยวกับหัวเมืองชายแดนลานนาไทยและพม่า สมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พ.ศ. 2428-2438 [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต]. วิทยาลัยประสานมิตร.
นิตยาภรณ์ พรมปัญญา. (2566). แช่ม บุนนาค กับการสร้างต้นตำนานอุไทย: ประวัติศาสตร์แบบใหม่, ต้นกำเนิดชนชาติไทย และการย้ายถิ่นฐานของชนชาติไทย (ค.ศ.1889-1890). วารสารไทยคดีศึกษาวารสารไทยคดีศึกษา, 20(1), 172-204.
ประชาคดีกิจ, หลวง. (28 มกราคม ร.ศ. 108ก). เมืองงาย หนังสือของหลวงประชาคดีกิจถึงแสนอินตะวิไชย. [จดหมายเหตุ รัชกาลที่ 5]. กระทรวงการต่างประเทศ เขตแดนอังกฤษ (เลขที่ 40/2). หอจดหมายเหตุแห่งชาติ, กรุงเทพฯ.
ประชาคดีกิจ, หลวง. (28 มกราคม ร.ศ. 108ข). หนังสือของหลวงประชาคดีกิจถึงแสนอินตะวิไชย เมืองงาย. [จดหมายเหตุ รัชกาลที่ 5]. กระทรวงการต่างประเทศ เขตแดนอังกฤษ (เลขที่ 40/2). หอจดหมายเหตุแห่งชาติ, กรุงเทพฯ.
ประชาคดีกิจ, หลวง. (2 มิถุนายน ร.ศ. 108ค). [จดหมายรายงานสถานการณ์ข้าราชการสำรวจเขตแดนภาคเหนือของสยาม รัชกาลที่ 5]. กระทรวงการต่างประเทศ เขตแดนอังกฤษ (เลขที่ 40/2). หอจดหมายเหตุแห่งชาติ, กรุงเทพฯ.
ประชาคดีกิจ, หลวง. (16 มีนาคม ร.ศ. 108ง). จดหมายของหลวงประชาคดีกิจ. [จดหมายเหตุ รัชกาลที่ 5]. กระทรวงการต่างประเทศ เขตแดนอังกฤษ (เลขที่ 40/2). หอจดหมายเหตุแห่งชาติ, กรุงเทพฯ.
ประชาคดีกิจ, หลวง. (24 มกราคม ร.ศ. 108จ). จดหมายของหลวงประชาคดีกิจ. [จดหมายเหตุ รัชกาลที่ 5]. กระทรวงการต่างประเทศ เขตแดนอังกฤษ (เลขที่ 40/2). หอจดหมายเหตุแห่งชาติ, กรุงเทพฯ.
ประชาคดีกิจ, หลวง. (6 มิถุนายน ร.ศ. 108ฉ). รายงานสถานการณ์ข้าราชการสำรวจเขตแดนภาคเหนือของสยาม เขียนที่เมืองต่วน. [จดหมายเหตุ รัชกาลที่ 5]. กระทรวงการต่างประเทศ เขตแดนอังกฤษ (เลขที่ 40/2). หอจดหมายเหตุแห่งชาติ, กรุงเทพฯ.
ประชาคดีกิจ, หลวง. (15 เมษายน ร.ศ. 108ช). แปลจดหมายแสดงธรรมเทศนา อธิบายสองหัวข้อด้วยกันคือ กล่าวด้วยพุทธทำนาย และแสดงด้วยคุณนามแห่งไทยนับดาชาวคงเขตร. [จดหมายเหตุ รัชกาลที่ 5]. กระทรวงการต่างประเทศ เขตแดนอังกฤษ (เลขที่ 40/2). หอจดหมายเหตุแห่งชาติ, กรุงเทพฯ.
ประชาคดีกิจ, หลวง. (27 มกราคม ร.ศ. 108ซ). จดหมายรายงานสถานการณ์ข้าราชการสำรวจเขตแดนภาคเหนือของสยาม เขียนที่เมืองเชียงดาว. [จดหมายเหตุ รัชกาลที่ 5]. กระทรวงการต่างประเทศ เขตแดนอังกฤษ (เลขที่ 40/2). หอจดหมายเหตุแห่งชาติ, กรุงเทพฯ.
ภิญญาพันธุ์ พจนะลาวัณย์. (2565). สยามาณานิคมมณฑลพายัพ ปฏิบัติการสำรวจและผลิตพื้นที่เมือง ชนบท ป่าเขา กับการสร้างความศิวิไลซ์. สำนักงานบริหารงานวิจัย มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
มหาเทพกระษัตรสมุหเจ้ากรมพระตำรวจในซ้ายปรีวิเคาน์ซิล, พระยา. (22 มีนาคม ร.ศ. 108ก). จดหมายพระยามหากษัตริสมุทรข้าหลวงห้าหัวเมืองนครเชียงใหม่ [จดหมายเหตุ รัชกาลที่ 5]. กระทรวงการต่างประเทศ เขตแดนอังกฤษ (เลขที่ 40/2). หอจดหมายเหตุแห่งชาติ, กรุงเทพฯ.
มหาเทพกระษัตรสมุหเจ้ากรมพระตำรวจในซ้ายปรีวิเคาน์ซิล, พระยา. (22 มีนาคม ร.ศ. 108ข). จดหมายกราบบังคมทูลพระเจ้าน้องยาเธอกรมหลวงเทวะวงษวโรประการ เสนาบดีว่าการต่างประเทศทราบฝ่าละอองพระบาท. [จดหมายเหตุ รัชกาลที่ 5]. กระทรวงการต่างประเทศ เขตแดนอังกฤษ (เลขที่ 40/2). หอจดหมายเหตุแห่งชาติ, กรุงเทพฯ.
มหาเทพกระษัตรสมุหเจ้ากรมพระตำรวจในซ้ายปรีวิเคาน์ซิล, พระยา. (22 มีนาคม ร.ศ. 108ค). จดหมายรายงานสถานการณ์ข้าราชการสำรวจเขตแดนภาคเหนือของสยาม [จดหมายเหตุรัชกาลที่ 5]. กระทรวงการต่างประเทศ เขตแดนอังกฤษ (เลขที่ 40/2). หอจดหมายเหตุแห่งชาติ, กรุงเทพฯ.
เมืองหมอกใหม่, เจ้าฟ้า. (29 มกราคม ร.ศ. 108). รายงานสำเนาคำแปร เจ้าฟ้าผู้ว่าการเมืองหมอกใหม่มีมาถึงแสนพ่อเมืองใหม่. [จดหมายเหตุ รัชกาลที่ 5]. กระทรวงการต่างประเทศ เขตแดนอังกฤษ (เลขที่ 40/2). หอจดหมายเหตุแห่งชาติ, กรุงเทพฯ.
รัตนาพร เศรษฐกุล. (2529). ศาลต่างประเทศในภาคเหนือของประเทศไทย (พ.ศ. 2416-2480) [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต]. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ราชกิจจานุเบกษา. (27 เมษายน 2462). เล่ม 37. หน้า 158
ราญรอญอริราช, หลวง. (31 มกราคม ร.ศ. 108). รายงานสถานการณ์ข้าราชการสำรวจเขตแดนภาคเหนือของสยาม. [จดหมายเหตุ รัชกาลที่ 5]. กระทรวงการต่างประเทศ เขตแดนอังกฤษ (เลขที่ 40/2). หอจดหมายเหตุแห่งชาติ, กรุงเทพฯ.
เรย์โนลด์, เครก เจ. (2550). ประวัติศาสตร์สังคมในงานเขียนเรื่องเจ้าสัว ขุนศึก ศักดินา ปัญญาชน และคนสามัญ: รวมบทความประวัติศาสตร์ของเครก เจ. เรย์โนลด (วารุณี โอสถารมย์, ผู้แปล). มูลนิธิโครงการตำรา. (ต้นฉบับพิมพ์ปี 1987).
วราภรณ์ เรืองศรี. (2556). การค้าชายแดนและการเปลี่ยนแปลงระเบียบของรัฐบริเวณตอนในของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ระหว่างคริสต์ศตวรรษที่ 19 ถึง ระหว่างคริสตวรรษที่ 20 [วิทยานิพนธ์ปริญญาดุษฎีบัณฑิต]. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ศรีเสนาปลัดบาญชีกรมมหาดไทยฝ่ายเหนือข้าหลวง, พระ. (17 ธันวาคม ร.ศ. 108). สำเนาคำแปร หนังสือพระศรีเสนาปลัดบาญชีย์กรมมหาดไทยฝ่ายเหนือข้าหลวงมาถึงนายหนานจอมคำนายน้อยศุกขเษมข้าหลวงมะนางเมียะผู้รักษาเมืองแม่ห้องสอน. [จดหมายเหตุ รัชกาลที่ 5]. กระทรวงการต่างประเทศ เขตแดนอังกฤษ (เลขที่ 40/2). หอจดหมายเหตุแห่งชาติ, กรุงเทพฯ.
วิศรุต พึ่งสุนทร. (2560). แนวพินิจประวัติศาสตร์สังคม: กรณีสำนักอานาลส์. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, คณะศิลปศาสตร์.
สรัสวดี อ๋องสกุล. (2557). ประวัติศาสตร์ล้านนา. อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง.
Apiwong, T. (2016). Thai borders and burmese migrants in chiang mai, 1880s—1980s [Doctoral dissertation]. University of London.
Davies, H. R. (1892–1893). Report on the anglo-siamese boundary commission northern part (Confidential). Rangoon Press.
Scott, J. C. (2009). The art of not being governed an anarchist history of upland southeast Asia. Yale University Press.
The Marquis of Salisbury. (1889a, April 5). [Foreign Office]. Letter from Mr. Gould to the Marquis of Salisbury (422/23, No. 10). The National Archives of the UK (TNA), United Kingdom.
The Marquis of Salisbury. (1889b, December 6). [Foreign Office]. Letter from the Marquis of Salisbury to the Marquis de Montri (422/23, No. 10). The National Archives of the UK (TNA), United Kingdom.
The Marquis of Salisbury. (1889c, February 5). [Foreign Office]. Letter from the Marquis of Salisbury to the Marquis de Montri (422/23). The National Archives of the UK (TNA), United Kingdom.
Van Schendel, W. (2002). Geographies of knowing, geographies of ignorance: jumping scale in Southeast Asia. Environment and Planning D: Society and Space, 20(6), 647-668. https://doi.org//10.1068/d16s
Wanthana, S. (1986). The politics of modern thai historiography [Doctoral dissertation]. Monash University.
Winichakul, T. (1994). Siam mapped: a history of the geo-body of a nation. University of Hawaii Press.
Winichakul, T. (1996). Maps and the formation of the geo-body of Siam. In S. Tønnessan & H. Antlov (Eds.), Asian Forms of the Nation. (pp. 67-92). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315026640