พระกฤษณะกับนิกายภาควตะ

บทคัดย่อ

ลัทธิไวษณวะเป็นลัทธิยิ่งใหญ่ในศาสนาของอินเดีย นับถือบูชาพระวิษณุเป็นพระเจ้าสูงสุด พระวิษณุ ผู้รักษา เป็นเทพเจ้าลำดับที่ 2 ใน “ตรีมูรติ” พระกฤษณะอวตารปางที่ 8 ของพระวิษณุ เป็นเทพเจ้าสำคัญในวิถีชีวิตและในวรรณกรรมสันสกฤตของชาวอินเดียมาตั้งแต่โบราณกาลจนสมัยปัจจุบัน สำหรับชาวฮินดู พระกฤษณะเป็นทั้งมนุษย์และพระเป็นเจ้าสูงสุด บทความนี้มีจุดมุ่งหมายที่จะเสนอเรื่องราวของพระกฤษณะจากหลักฐานโบราณคดี โดยเฉพาะหลักฐานจากจารึก เอกสารเมกาเทเนส ปโตเลมี และวรรณคดีพุทธศาสนา “ฆฏชาดก” ซึ่งมีอายุราวก่อนคริสตกาล จนถึงประมาณคริสต์ศตวรรษที่ 5 พบว่า ลัทธิไวษณวะ พัฒนามาจากความเชื่อทางศาสนาของชนพื้นเมือง นิกายภาควตะ (นิกายพระกฤษณะ) บูชาเหล่าวีรบุรุษของชาววฤษณี ที่สำคัญ คือ วาสุเทวะ-กฤษณะ และสังกรษณะ ในสมัยต่อมา จากกษัตริย์นักรบผู้ยิ่งใหญ่ และผู้นำทางศาสนาของชุมชน ได้ถูกยกฐานะให้เป็นพระเจ้าสูงสุด ปัจจุบันนิกายภาควตะมีผู้คนเคารพนับถือแพร่หลายอยู่ทั่วโลก

Vaisnavism, is one of the greatest forces in the religious life of India. Its followers workshipp the God Visnu, the second aspect of the Hindu Trinity, the Preserver. Krsna, Visnu’s eighth incarnation, occupies a very prominent place in everyday life and in Sanakrit literature of ancient and modern India. To a devout Hindu, he is not only a reality but also divinity, God Almighty himself.

The aim of this article is to give an account of the Krsna story in Ancient Indian sources, particularly epigraphic and archaeological evidence and allied sources. The article uses such foreign sources as Magasthenes, Ptolemy and the Buddhist literature “ghata jātaka”. These sources cover a long period dating from the pre-Christian era to the 5^th century A.D.

In conclusion, Vaisnavism, was known originally as the Bhāgavata Cult (Krsnaism), the tribal cult of the Vrsni heroes, especially those of Vasudeva Krsna and Samkarsana. At later dates, Krsna came to be workshipped by the Sattvatas, a tribe in Mathura. Vasudeva-Krsna, presumably a mighty king, warrior and religious leader, was elevated to became the godhead by the 5^th century B.C. At the present time, time devotees of Krsnaism or the Bhāgavata Cult are found all over the world.