ศิลปศาสตร์: ความหมายในบริบทสังคมไทย

บทคัดย่อ

บทความเรื่องนี้มุ่งศึกษาความหมายของคำว่า “ศิลปศาสตร์” เพื่ออธิบายถึงความเข้าใจของคนในสังคมไทยที่มีต่อความหมายของคำว่า “ศิลปศาสตร์” ซึ่งนำมาสู่ความเข้าใจความหมายที่รับรู้กันอยู่ในปัจจุบัน

จากการศึกษาพบว่า คำว่า “ศิลปศาสตร์” เป็นที่รู้จักกันในสังคมไทยมาช้านาน หมายถึงการเรียนรู้ขั้นสูงสำหรับกษัตริย์ ความคิดเกี่ยวกับศิลปศาสตร์หลังจากได้รับอิทธิพลความคิดแบบตะวันตก หมายถึงการศึกษาเรียนรู้ของเสรีชน ในปัจจุบันมีผู้นำความคิดเกี่ยวกับการศึกษาในระบบศิลปศาสตร์มาใช้จัดการศึกษาทั่วไป เพื่อเป็นพื้นฐานความรู้แก่นักศึกษาก่อนที่จะไปศึกษาวิชาเฉพาะทางในระดับลึก การเรียนศิลปะศาสตร์จึงขยายไปสู่บุคคลทั่วไป ในแง่นี้ศิลปศาสตร์จึงหมายถึงรูปแบบการศึกษาแบบหนึ่งอีกด้วย แม้ว่าในความคิดเกี่ยวกับการศึกษาศิลปะศาสตร์ในอดีตและปัจจุบันมีความแตกต่างกันอยู่บ้าง แต่แนวคิดหลักของการจัดการศึกษาแบบศิลปะศาสตร์คือความหลากหลายรอบรู้วิชาการแขนงต่างๆ เพื่อเสริมสร้างปัญญาก็ยังปรากฏให้เห็นทุกสมัย

This article is a study of the uses of ‘liberal arts’ in order to understand various gestures of liberal arts in Thailand. The study indicates that the term has been used for more than two hundred years. Its meaning originally referred to the Indian learning tradition of the noble people. It was later characterized as an education of a free man, after the influences of  Western culture in Thai society. Today, the term has been modified from its previous understanding. On the one hand, it directly points  to the general education and language curriculum. On the other hand, it retains the aim of the cultivation of wisdom by pursuing the human science.