องค์ประกอบและตัวบ่งชี้บทบาทพระสงฆ์ในพุทธศตวรรษที่ 26
คำสำคัญ:
องค์ประกอบ, ตัวบ่งชี้, บทบาทพระสงฆ์, พุทธศตวรรษที่ 26บทคัดย่อ
การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา สร้างและตรวจสอบ พร้อมทั้งยืนยันความสอดคล้องกลมกลืนโมเดลองค์ประกอบ ตัวบ่งชี้หลัก และตัวบ่งชี้ย่อยบทบาทพระสงฆ์ในพุทธศตวรรษที่ 26 ใช้วิธีวิจัยแบบผสมวิธี การวิจัยเชิงคุณภาพ วิเคราะห์เอกสาร สัมภาษณ์ผู้ทรงคุณวุฒิ จำนวน 35 ท่าน การวิจัยเชิงปริมาณใช้แบบสอบถามพระสงฆ์ภาค 10 จำนวน 480 รูป กลุ่มตัวอย่างใช้เกณฑ์ไม่น้อยกว่า 20 เท่าของตัวแปร วิเคราะห์ค่าเฉลี่ย ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน และโมเดลประกอบเชิงยืนยัน (CFA) ให้ผู้เชี่ยวชาญยืนยันจำนวน 15 ท่าน
ผลการวิจัย พบว่า องค์ประกอบ มี 4 มิติ 16 ตัวบ่งชี้หลัก และ 145 ตัวบ่งชี้ย่อย ดังนี้ (1) การเป็นผู้นำทางจิตวิญญาณ 1.1) การเป็นเนื้อนาบุญของประชาชน 1.2) การเป็นผู้นำศาสนพิธี 1.3) การบริหารจัดการความขัดแย้งด้วยพุทธสันติวิธี 1.4) การกระตุ้นทางปัญญา (2) การสงเคราะห์สังคม 2.1) การสงเคราะห์ด้วยน้ำใจอันงาม 2.2) การเสริมสร้างวัคซีนใจ 2.3) การเป็นที่ปรึกษาในสภาวทุกข์ 2.4) การส่งเสริมงานสาธารณสงเคราะห์ (3) มิติการพัฒนาชุมชน 3.1) การส่งเสริมชุมชนศีล 5 ประชาเป็นสุข 3.2) การส่งเสริมและอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมชุมชน 3.3) การส่งเสริมนวัตกรรมท้องถิ่น 3.4) การสร้างเครือข่ายชุมชน (4) มิติการเป็นศูนย์รวมจิตใจ 4.1) การพัฒนาวัด ประชา รัฐ สร้างสุขด้วยกิจกรรม 5 ส 4.2) การสร้างแรงบันดาลใจ 4.3) การเผยแผ่ศาสนธรรมในยุคออนไลน์ และ 4.4) การส่งเสริมสุขภาวะวิถีพุทธในยุคปกติใหม่
เอกสารอ้างอิง
ขันทอง วัฒนะประดิษฐ์ และคณะ. (2561). พุทธนวัตกรรมสร้างภูมิคุ้มกันยาเสพติดให้เด็กและเยาวชน โดยผ่านกระบวนการมีส่วนร่วมของชุมชน (รายงานการวิจัย). กรุงเทพฯ:มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
ไข่มุก อุทยาวลี. (2537). การเปลี่ยนแปลงด้านการศึกษาของคณะสงฆ์ในเมืองเชียงใหม่ ในระยะครึ่งหลังของพุทธศตวรรษที่ 25 (วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต สาขาประวัติศาสตร์). เชียงใหม่: มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
คณะกรรมการปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนา มหาเถรสมาคม. (2560). แผนยุทธศาสตร์การปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนา ปี 2560 – 2561. สืบค้น 18 ตุลาคม 2564, จากhttp://www.buddhism4.com/web/download/communication-reform-project-final-communication.pdf.
จำนงค์ ทองประเสริฐ. (2554). ประวัติศาสตร์พุทธศาสนาในเอเชียอาคเนย์. กรุงเทพฯ: ดวงแก้ว.
ณัชพล ศิริสวัสดิ์. (2564). การศึกษาเครือข่ายงานสาธารณสงเคราะห์ของคณะสงฆ์ไทยในสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (โควิด-19). วารสาร มจร สังคมศาสตร์ปริทรรศน์, 10,(3), 265-277.
เตชทัต ปักขาเนย์ และชิษ จุลราช. (2563). ความเสื่อมในอดีตและอนาคตของศีลธรรม. วารสารศรีล้านช้างปริทรรศน์, 6(1), 114-124.
นิภาภรณ์ แสงสว่าง และคณะ. (2557). สังฆะเพื่อสังคม: บทเรียนบทบาทพระสงฆ์กับการพัฒนาสุขภาวะชุมชนและสังคม. นนทบุรี: พี.ซี.เค. ดีไซน์ จำกัด.
บุญทัน ดอกไธสง. (2561). การจัดการเชิงพุทธ 5G. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
ประทีป พืชทองหลาง. (2556). รูปแบบการปรึกษาเชิงพุทธตามหลักกัลยาณมิตร (วิทยานิพนธ์หลักสูตรปริญญาพุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
ประเวศ วะสี. (2557). พุทธธรรมกับสังคม (พิมพ์ครั้งที่ 31). กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์หมอชาวบ้านจำกัด.
ประสิทธิ์ กุลบุญญา. (2557). ความขัดแย้งและการจัดการความขัดแย้งตามหลักพระพุทธศาสนา. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏอุบลราชธานี, 5(1), 19-40.
พระครูประโชติรัตนากร รตนโชโต (น้อยศิริสุข). (2558). สันติภาพเชิงพุทธ : แนวคิดและบทบาทการสร้างสันติภาพของพระสงฆ์ไทย (วิทยานิพนธ์ปริญญาพุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระครูพิมลปัญญานุยุต (บุญทา อินต๊ะปัญญา). (2560). กระบวนการพัฒนาตนตามหลักพุทธจิตวิทยาเพื่อการตื่นรู้ (ดุษฎีนิพนธ์หลักสูตรปริญญาพุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาพุทธจิตวิทยา). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระครูศรีปริยัติวิธาน (พระมหาแม้นคุปตรํสี/ทองวิจิตต์). (2563). ความคิดเห็นของประชาชนต่อการป้องกันและรักษาโรคติดเชื้อโควิด-19 ตามหลักอริยสัจ 4. วารสารศิลปะการจัดการ, 4(3), 521-536.
พระครูสมุห์ไพฑูรย์ สิริภทฺโท, พระมหากฤษฎา กิตฺติโสภโณ และพระปลัดระพิน พุทฺธิสาโร. (2564). รูปแบบการจัดการงานสาธารณสงเคราะห์ในจังหวัดนครปฐม. วารสาร มจร สังคมศาสตร์ปริทรรศน์, 10(1), 150-159.
พระครูสังฆรักษ์ประจวบ วุฑฺฒิจารี (ทุนผลงาม). (2560). บทบาทของพระสงฆ์ในการพัฒนาสังคมจังหวัดเชียงใหม่ (ดุษฎีนิพนธ์หลักสูตรปริญญาพุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระจำลอง พิลาภัณฑ์. (2563). รูปแบบประสิทธิผลการบริหารคณะสงฆ์ด้านการเผยแผ่ศาสนธรรมของพระสังฆาธิการในเขตปกครองคณะสงฆ์ภาค 9 (วิทยานิพนธ์ปริญญารัฐประศาสนศาสตรดุษฎีบัณฑิตสาขาวิชารัฐประศาสนศาสตร์). มหาสารคาม: มหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม.
พระเทพเวที (ป.อ. ปยุตฺโต). (2530). สถาบันสงฆ์ในสังคมไทย. กรุงเทพฯ: ห้างหุ้นส่วนสามัญนิติบุคคล สหประชาพานิชย์.
_______. (2538). พุทธศาสตร์กับการแนะแนว. กรุงเทพฯ: กองทุนวุฒิธรรมเพื่อการศึกษาและปฏิบัติธรรม.
พระพุทธิสาสน์ พานิชโภไคยนันท์. (2561). รูปแบบพัฒนาบทบาทพระสงฆ์ไทยในศตวรรษที่ 21 (วิทยานิพนธ์ปริญญารัฐประศาสนศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชารัฐประศาสนศาสตร์). มหาสารคาม: มหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม.
พระมหาบุญเลิศ อินทปัญฺโญ และคณะ. (2563). คู่มือการปฏิบัติศาสนกิจของพระสงฆ์และพุทธศาสนิกชนในยุค New Normal. กรุงเทพฯ: หจก.นิติธรรมการพิมพ์.
พระมหาหรรษา ธมฺมหาโส (นิธิบุณยากร). (2547). รูปแบบการจัดการความขัดแย้งโดยพุทธสันติวิธี: ศึกษาวิเคราะห์กรณีลุ่มน้ำแม่ตาช้าง จ.เชียงใหม่ (วิทยานิพนธ์หลักสูตรปริญญาพุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระมหาอําคา วรปัญโญ และยุภาพร ยุภาศ. (2564). การส่งเสริมสุขภาวะวิถีพุทธในความปกติใหม่. วารสารสังคมศาสตร์และมานุษยวิทยาเชิงพุทธ, 6(2), 455-469.
พระราชปัญญารังษี (วีระเวส พาเจริญ). (2553). บทบาทที่คาดหวังและที่เป็นจริงของพระสงฆ์ไทยที่มีผลต่อความยึดมั่นในศาสนาของพุทธศาสนิกชน (วิทยานิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาการพัฒนาการบริหาร กลุ่มวิชาพัฒนาสังคม). ปทุมธานี: มหาวิทยาลัยปทุมธานี.
พระราชวรเมธี และคณะ. (2560). แผนยุทธศาสตร์การปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนา 2560 – 2564 การนำนโยบายไปสู่การปฏิบัติ. กรุงเทพฯ: คณะกรรมการปฏิรูปกิจการพระพุทธศาสนา มหาเถรสมาคม. (วิทยานิพนธ์ปริญญารัฐประศาสนศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชารัฐประศาสนศาสตร์). มหาสารคาม: มหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม.
พระสุภาพ สุภาโว. (2561). บทบาทของพระสงฆ์ในการพัฒนาชุมชนในเขตพื้นที่ตำบลยางค้อม
อำเภอพิปูน จังหวัดนครศรีธรรมราช. วารสารมหาจุฬานาครทรรศน์. 5(3), 655-671.
พุทธทาสภิกขุ. (2544). คำสอนผู้บวชพรรษาเดียว (พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพฯ: สุขภาพใจ.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎกฉบับภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
สถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.). (2551). ประวัติศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม. กรุงเทพฯ: สถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.).
สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป.อ. ปยุตฺโต). (2561). การพัฒนาที่ยั่งยืน. สืบค้น 22 ตุลาคม 2564. จากhttps://www.watnyanaves.net/uploads/File/books/pdf/26-SustainAbleDevelopment.pdf
_______. (2562). พุทธธรรม (ฉบับปรับขยาย) (พิมพ์ครั้งที่ 53). กรุงเทพฯ: ม.เอเชียอาคเนย์.
สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ. (2563). สรุปผลสำรวจจำนวนพระภิกษุ สามเณร ประจำปี 2563 ที่มีอายุ 1 พรรษาขึ้นไป (ภาค 10). กรุงเทพฯ: สำนักเลขาธิการมหาเถรสมาคม กลุ่มกิจการคณะสงฆ์.
สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร. (2560). รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย. กรุงเทพฯ: สำนักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร.
สำนักงานสถิติแห่งชาติ. (2561). เผยผลสำรวจสภาวะทางสังคม วัฒนธรรม และสุขภาพจิต. สืบค้น 20 ตุลาคม 2564. จาก http://www.nso.go.th/sites/2014/Pages/News
/2561/N21-09-61-1.aspx.
สำนักเลขาธิการนายกรัฐมนตรี. (2560). Thailand 4.0 ขับเคลื่อนอนาคต
สู่ความมั่นคง มั่งคั่ง ยั่งยืน. สืบค้น 19 ตุลาคม 2564 จาก https://spm.thaigov.go.th/FILEROOM/spm-thaigov/DRAWER004/GENERAL/DATA0000/00000368.PDF
สุนทรพจน์ ดำรงค์พานิช. (2555). โปรแกรม Mplus กับการวิเคราะห์ข้อมูลทางพฤติกรรมศาสตร์และสังคมศาสตร์. มหาสารคาม: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
สุวิทย์ เมษินทรีย์. (2563). โลกเปลี่ยน คนปรับ หลุดจากกับดัก ขยับสู่ความยั่งยืน. สืบค้น 20 ตุลาคม 2564, จาก https://drive.google.com/file/d/1AmaGwWGnLV6aS2AM7RCRX5bixKANLQN4/view.
เสฐียรพงษ์ วรรณปก. (2540). พุทธวิธีสอนจากพระไตรปิฎก. กรุงเทพฯ: เพชรรุ่งการพิมพ์.
โสรีช์ โพธิแก้ว. (2534). จิตปรึกษากับชีวิต. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
_______. (2540). แนวคิดจิตวิทยาการปรึกษาและทัศนะจากประสบการณ์. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
อัมพร ภาวศุทธิ์. (2563). กระบวนการสร้างแรงบันดาลใจในพุทธศาสนา. วารสารสังคมศาสตร์และมานุษยวิทยาเชิงพุทธ, 5(3), 353-367.
Best, J.W. (1981). Research in Education. 3rd ed. Englewood cliffs, New Jersey: Prentice. Hall Inc.
Costello, A.B. & Osborne, J.W. (2005). Best practices in exploratory factor analysis: Four recommendations for getting the most from your analysis. Practical Assessment Research and Evaluation, 10(7), 1-9.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2023 วารสาร มจร สังคมศาสตร์ปริทรรศน์

อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เพื่อให้เป็นไปตามกฎหมายลิขสิทธิ์ ผู้นิพนธ์ทุกท่านต้องลงลายมือชื่อในแบบฟอร์มใบมอบลิขสิทธิ์บทความให้แก่วารสารฯ พร้อมกับบทความต้นฉบับที่ได้แก้ไขครั้งสุดท้าย นอกจากนี้ ผู้นิพนธ์ทุกท่านต้องยืนยันว่าบทความต้นฉบับที่ส่งมาตีพิมพ์นั้น ได้ส่งมาตีพิมพ์เฉพาะในวารสาร มจร สังคมศาสตร์ปริทรรศน์ เพียงแห่งเดียวเท่านั้น หากมีการใช้ภาพหรือตารางหรือเนื้อหาอื่นๆ ของผู้นิพนธ์อื่นที่ปรากฏในสิ่งตีพิมพ์อื่นมาแล้ว ผู้นิพนธ์ต้องขออนุญาตเจ้าของลิขสิทธิ์ก่อน พร้อมทั้งแสดงหนังสือที่ได้รับการยินยอมต่อบรรณาธิการ ก่อนที่บทความจะได้รับการตีพิมพ์ หากไม่เป็นไปตามข้อกำหนดเบื้องต้น ทางวารสารจะถอดบทความของท่านออกโดยไม่มีข้อยกเว้นใดๆ ทั้งสิ้น

