ความเป็นพลเมืองเพื่อการส่งเสริมประชาธิปไตยในท้องถิ่น

บทคัดย่อ

บทความวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาความเป็นพลเมืองเพื่อการส่งเสริม
ประชาธิปไตยในท้องถิ่น 2) เพื่อศึกษาหลักธรรม แนวคิดและทฤษฎีสาหรับความเป็นพลเมืองเพื่อ
การส่งเสริมประชาธิปไตยในท้องถิ่น และ 3) เพื่อศึกษาแนวทางในการสร้างความเป็นพลเมืองเพื่อ
การส่งเสริมประชาธิปไตยในท้องถิ่นตามแนวทางพระพุทธศาสนา ระเบียบวิธีวิจัยเป็นการวิจัยเชิง
ผสานวิธีระหว่างการวิจัยเชิงคุณภาพกับการวิจัยเชิงปริมาณ โดยเก็บข้อมูลจากการสัมภาษณ์
รายบุคคล จานวน 22 รูป/คน และจากแบบสอบถามจานวน 399 คน/ชุด

ผลการวิจัยพบว่า

1. ความเป็นพลเมืองเพื่อการส่งเสริมประชาธิปไตยในท้องถิ่น พบว่า มีลักษณะสามารถควบคุมตนเองให้อยู่ในกรอบของศีลธรรมโดยยึดมั่นและเชื่อมั่นในสิ่งที่ถูกต้องและเป็นธรรม มีความเป็นตัวของตัวเอง มีความรู้ความเข้าใจทางการเมืองเคารพหลักความเสมอภาค เคารพสิทธิของกันและกัน เท่าเทียมกัน กล้าเสนอความคิดต่อส่วนรวม ให้เวลากับกิจกรรมทางการเมืองคานึงถึงประโยชน์ส่วนใหญ่ ยึดถือกติกาของสังคมเป็นหลัก ใช้เหตุผลมากกว่าใช้อารมณ์ มีน้าใจ เลือกรับข่าวที่เหมาะสมและมีประโยชน์ พึ่งตนเอง ดารงชีวิตตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ไม่อยู่ภายใต้การครอบงาหรือความอุปถัมภ์ของใคร กล้าแสดงออก มีความรับผิดชอบในตนเองในขณะที่ความเป็นพลเมืองในการส่งเสริมประชาธิปไตยในท้องถิ่น โดยรวมอยู่ในระดับมาก ( X = 3.55) เมื่อพิจารณาเป็นรายด้านจากมากไปหาน้อย (1) ด้านการยึดมั่นในหลักธรรมตามแนวทางพระพุทธศาสนา (X =3.89) (2) ด้านบุคลิกภาพประชาธิปไตย (X = 3.63) และ (3) ด้านการมีส่วนร่วมทางการเมือง (X = 3.46) (4) ด้านกระบวนการกล่อมเกลาเรียนรู้ทางการเมือง (X = 3.39) และ (5) ด้านการยึดถือค่านิยมพื้นฐานทางการเมืองแบบประชาธิปไตย (X= 3.38) ตามลำดับ
2. หลักธรรม แนวคิดและทฤษฎีสาหรับความเป็นพลเมืองเพื่อการส่งเสริมประชาธิปไตยโดยการยึดมั่นในหลักพุทธธรรม คือ หลักสัปปุริสธรรม 7 ข้อ พบว่า (1) การเป็นผู้รู้จักเหตุ รู้จักหน้าที่ พบว่าได้มีความรับผิดชอบต่อสังคมโดยมีการยึดถือคาสั่งสอนของศาสนามาเป็นเครื่องมือในการปฏิบัติในชีวิตประจาวัน มีการสานึกในหน้าที่ที่รับผิดชอบ และรู้จักลาดับความคิดไตร่ตรองปัญหารู้หน้าที่ของตนเองเข้าใจตระหนักในหน้าที่ของตนเอง ข้อที่ (2) การเป็นผู้รู้จักผล รู้จักเป้าหมาย พบว่าได้มีการคานึงถึงประโยชน์ของส่วนรวม มีวิสัยทัศน์ที่กว้างไกล มีเป้าหมายในทางความดีงามเพื่อเป็นคนที่มีเหตุผล และรู้ว่าเป็นประโยชน์แก่ตนเองและคนรอบข้าง และมีการยอมรับความเป็นจริงของผลที่เกิดขึ้น ข้อที่ (3) การเป็นบุคคลที่รู้จักตนเป็นใคร พบว่าได้มีการพัฒนาศักยภาพของตนเองให้รู้เท่าทันการเปลี่ยนแปลงของสังคม มีความรู้ทางการเมืองในระบอบประชาธิปไตย มีบทบาทหน้าที่อย่างไรในสังคม ข้อที่ (4) การรู้จักประมาณ รู้จักความพอดี พบว่าได้มีการรู้จักถึงความพอเหมาะ รู้จักพอดีและพอเพียงในการดาเนินชีวิต พึ่งตนเอง อยู่อย่างพอเพียงเลี้ยงตนบนสัมมาชีพและวางตนให้เหมาะสมกับสถานการณ์ทางการเมืองได้ ข้อที่ (5) การรู้จักกาลเวลาอันเหมาะสมพบว่าได้ใช้ดุลยพินิจในการใช้เวลาให้เหมาะสมระหว่างประชาธิปไตยกับพุทธศาสนาที่มีความเหมาะสมใกล้เคียงกันในหลายมิติ รู้จักแสดงออกให้เหมาะสมกับกาลเวลาในการเอาใจใส่บ้านเมืองในการมีส่วนร่วมตัดสินใจ ข้อที่ (6) การรู้จักชุมชน รู้จักระเบียบในสังคม พบว่าได้ปฏิบัติตนเหมาะสมกับสภาพของสังคม รู้จักและเคารพระเบียบกฎเกณฑ์ของสังคม และรู้ถึงจารีตขนบธรรมเนียมของชุมชนและข้อที่ (7) การรู้จักบุคคล หรือการรู้จักอุปนิสัยใจคอและอารมณ์ของผู้อื่นพบว่าได้มีการเรียนรู้ในการอยู่ร่วมกับผู้อื่น เข้าใจพื้นเพ ใจคอ เข้าใจอารมณ์ของคนในชุมชนมีการยอมรับข้อดีข้อเสียของตนเองและของผู้อื่นเรียนรู้การการดาเนินชีวิตร่วมกัน
3. แนวทางในการสร้างความเป็นพลเมืองเพื่อการส่งเสริมประชาธิปไตยในท้องถิ่นด้านการยึดมั่นในหลักธรรมตามแนวทางพุทธศาสนา พบว่า ประชาชนได้ยึดหลักธรรมเป็นแนวทางในการใช้วิถีชีวิตเป็นทุนทางสังคมอยู่แล้ว การส่งเสริมประชาธิปไตยมีพื้นฐานจากการยึดถือปฏิบัติในหลักพระพุทธศาสนาให้เป็นจริงก่อน หลังจากนั้นอาศัยความร่วมมือระหว่างบุคคล ครอบครัว โรงเรียนวัดและหน่วยงานภาครัฐที่เกี่ยวข้องกับท้องถิ่น ในการปลูกฝัง การอบรม การส่งเสริม การจัดกิจกรรม และการประชาสัมพันธ์ ให้เกิดความรู้ความเข้าใจพื้นฐานทางการเมืองแบบประชาธิปไตยที่ถูกต้องและเหมาะสมในท้องถิ่นและมีความรู้หลักพุทธธรรมให้เช้าใจและปฏิบัติได้จริง เกิดชุมชนแห่งการเรียนรู้การเมืองกับหลักพุทธธรรม