การพัฒนากลยุทธ์การบริหารทรัพยากรมนุษย์สำหรับมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ

ถวิล คำโสภา, ศักดา สถาพรวจนา, วิสุทธิ์  วิจิตรพัชราภรณ์

ผู้แต่ง

ถวิล คำโสภา, ศักดา สถาพรวจนา, วิสุทธิ์ วิจิตรพัชราภรณ์ หลักสูตรครุศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาการบริหารการศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฏวไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์

คำสำคัญ:

กลยุทธ์, การบริหารทรัพยากรมนุษย์, มหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาสภาพปัจจุบันและปัญหาการบริหารทรัพยากรมนุษย์สำหรับมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ 2) เพื่อพัฒนากลยุทธ์การบริหารทรัพยากรมนุษย์สำหรับมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ 3) เพื่อตรวจสอบกลยุทธ์การบริหารทรัพยากรมนุษย์สำหรับมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ ใช้วิธีวิจัยแบบผสานวิธี (Mixed Method) มี 3 ขั้นตอน คือ 1) ศึกษาสภาพปัจจุบันและปัญหาการบริหารทรัพยากรมนุษย์มหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ จากการวิเคราะห์เอกสารและการสัมภาษณ์เชิงลึกผู้บริหารมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ 4 แห่ง โดยการเลือกแบบเจาะจง เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวมรวมข้อมูล ได้แก่ แบบศึกษาเอกสารและแบบสัมภาษณ์ 2) พัฒนากลยุทธ์การบริหารทรัพยากรมนุษย์มหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ วิเคราะห์ข้อมูลด้วยวิธีการ SWOT Matrix และ TOWS Matrix 3) ตรวจสอบกลยุทธ์การบริหารทรัพยากรมนุษย์มหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ ด้วยการประเมินเชิงคุณภาพ ด้วยการสนทนากลุ่ม โดยผู้ทรงคุณวุฒิจากมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ จำนวน 9 คน โดยการเลือกแบบเจาะจง วิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์แบบสัมภาษณ์เชิงเนื้อหา

ผลการวิจัย พบว่า

ผลการศึกษาสภาพปัจจุบันและปัญหาการบริหารทรัพยากรมนุษย์ของมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ

1) สภาพปัจจุบันของมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ พบว่า (1) มีสถานภาพเป็นนิติบุคคล (2) มีการบริหารเป็นอิสระ ภายใต้การกำกับดูแลของกระทรวงศึกษาธิการ (3) ได้รับงบประมาณอุดหนุนจากรัฐบาล (4) การบริหารทรัพยากรมนุษย์ มีการวางแผนกำลังคน การสอบคัดเลือกและสรรหา การนำเข้าสู่ตำแหน่ง การพัฒนาบุคลากร การประเมินผลการทำงาน การให้สวัสดิการ และการเกษียณ (5) ยึดหลักความเป็นอิสระ คล่องตัว มีการแข่งขันระหว่างมหาวิทยาลัย (6) มีคณะกรรมการบริหารงานบุคคลของมหาวิทยาลัย กำกับ ควบคุม ดูแล การวิเคราะห์งาน การทำงาน การตัดสินใจ การวางแผน การควบคุม การติดตามประเมินผลการปฏิบัติงาน และการเกษียณอายุงาน

2) ปัญหาการบริหารทรัพยากรมนุษย์มหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ พบว่า (1) มีการปรับเปลี่ยนโครงสร้างส่วนงานและการเปลี่ยนผู้นำมหาวิทยาลัยบ่อย (2) นโยบายการบริหารไม่ต่อเนื่อง
(3) งบประมาณมีจำกัด (4) ชุมชนของมหาวิทยาลัยมีทัศนคติ ค่านิยมต่างกัน และขาดความเข้าใจร่วมกัน
(5) การบริหารงานบุคคลยังยึดติดกับระบบราชการ (6) บุคลากรขาดความรู้ด้านภาษา บางแห่งเทคโนโลยีสารสนเทศไม่ทันสมัย และ (7) การบริหารอย่างเป็นอิสระและบางมหาวิทยาลัยมีนักการเมืองเข้ามามีบทบาทในการบริหารอาจทำให้มีความสุ่มเสี่ยงต่อความไม่โปร่งใส

การพัฒนากลยุทธ์การบริหารทรัพยากรมนุษย์สำหรับมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ พบว่า
1) วิสัยทัศน์(Vision) ได้แก่ บริหารจัดการทรัพยากรมนุษย์อย่างมีคุณภาพ มาตรฐาน มีธรรมาภิบาล มุ่งมั่นเป้าประสงค์มหาวิทยาลัย และส่งเสริมให้บุคลากรมีคุณภาพสู่ระดับสากล 2) พันธกิจ (Mission) ได้แก่ มุ่งมั่นพัฒนาการบริหารงานทรัพยากรมนุษย์ให้มีคุณภาพ มาตรฐาน ส่งเสริมธรรมาภิบาล มีกลยุทธ์ที่ทันสมัย ตามเป้าประสงค์ของมหาวิทยาลัย ส่งเสริมคนเก่ง ดี มีคุณภาพสู่ระดับสากล 3) กลยุทธ์การบริหารทรัพยากรมนุษย์สำหรับมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ มี 7 กลยุทธ์ ได้แก่ (1) กลยุทธ์การวางแผนกำลังคน มี 4 เป้าประสงค์ และมี 4 ยุทธวิธี คือ จัดโครงสร้างกำลังคน วางกรอบอัตรากำลัง วิเคราะห์ตำแหน่งว่าง ยกระดับคุณภาพบุคลากร (2) กลยุทธ์การสอบคัดเลือกและการสรรหา มี 3 เป้าประสงค์ และมี 5 ยุทธวิธี คือ พัฒนาขั้นตอนการรับสมัครสอบ เปิดสอบให้กว้าง ใช้วิธีสอบที่หลากหลาย ให้ทุกภาคส่วนมีส่วนร่วม มีกรรมการสอบหลายภาคส่วน (3) กลยุทธ์การพัฒนาบุคลากร มี 7 เป้าประสงค์ และมี 12 ยุทธวิธี คือ ส่งเสริมการศึกษาทั้งในประเทศและต่างประเทศ การเข้าอบรมศึกษาดูงานตามสายงาน จัดทำแผนพัฒนาบุคลากร จัดอบรมบุคลากรใหม่ พัฒนาระบบสารสนเทศการบริหารงานบุคคล
เพิ่มศักยภาพการทำงาน จัดทำความก้าวหน้าในสายงาน รักษาไว้ซึ่งนักวิจัยที่มีคุณภาพ จัดระบบประเมินผลงานวิจัย และส่งเสริมผลงานวิจัยที่มีนวัตกรรมใหม่ๆ สู่สากล (4) กลยุทธ์การจัดบุคลากรเข้าสู่ตำแหน่ง มี 2 เป้าประสงค์ และมี 3 ยุทธวิธี คือ จัดบุคลากรเข้าสู่ตำแหน่งตามคุณวุฒิ พัฒนาการทำงาน จัดทำแผน 1 คน 1 งานหลัก จัดภาระงานให้ทำงานตรงกับคุณวุฒิ (5) กลยุทธ์การประเมินผลการปฏิบัติงาน มี 2 เป้าประสงค์ และมี 3 ยุทธวิธี คือ ปรับปรุงขั้นตอนการประเมิน ปรับกรรมการประเมินทุกปี ใช้วิธีประเมินแบบมีส่วนร่วมตามความเป็นจริง (6) กลยุทธ์การให้สวัสดิการแก่บุคลากร มี 2 เป้าประสงค์ และมี 3 ยุทธวิธี คือ พัฒนาสวัสดิการ จัดทำแผนงานการให้สวัสดิการภายใน เพิ่มงบประมาณด้านสวัสดิการ (7) กลยุทธ์การเกษียณอายุงาน มี 2 เป้าประสงค์ และมี 3 ยุทธวิธี คือ ให้ขวัญกำลังใจบุคลากรวัยเกษียณ เพิ่มค่าตอบแทนและเงินชดเชยแก่ผู้เกษียณ และการให้เกษียณอายุ 65 ปี

3) ผลการตรวจสอบกลยุทธ์การบริหารทรัพยากรมนุษย์สำหรับมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ โดยภาพรวมของการประเมินเชิงคุณภาพ พบว่า ในภาพรวมทั้งวิสัยทัศน์ พันธกิจ และกลยุทธ์การบริหารทรัพยากรมนุษย์สำหรับมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ ผู้ทรงคุณวุฒิให้ความเห็นว่า มีความเป็นประโยชน์ เป็นไปได้ ถูกต้องและเหมาะสมในระดับมากที่สุด

References

กรมสามัญศึกษา. พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ.2559. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์กรมการศาสนา.
เกรียงศักดิ์ เขียวยิ่ง. (2545). การบริหารทรัพยากรมนุษย์. ขอนแก่น : โรงพิมพ์คลังนานาธรรม.
ดนัย เทียมพุฒ. (2545). การบริหารทรัพยากรบุคคลในทศวรรษหน้า. กรุงเทพมหานคร : สำนักพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ธงชัย สันติวงษ์. (2545). การบริหารเชิงกลยุทธ์. กรุงเทพฯ : ไทยวัฒนาพานิช.
นงลักษณ์ วิรัชชัย. (2537). ความสัมพันธ์โครงสร้างเชิงเส้น (LISREL) : สถิติวิเคราะห์สำหรับการวิจัยทางสังคมศาสตร์และพฤติกรรมศาสตร์. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์จุฬาลงกรณ์
นงนุช วงษ์สุวรรณ. (2542). การบริหารทรัพยากรมนุษย์. กรุงเทพ ฯ : โรงพิมพ์อนันตศิลป์.
นิชาภา ประสพอารยา. (2547). การศึกษาการบริหารงานบุคคลในโรงเรียน สังกัด สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาเอกชน กรุงเทพมหานคร. รายงานผลการวิจัย. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ปรียาพร วงศ์อนุตรโรจน์. (2544). การบริหารงานวิชาการ. กรุงเทพฯ : ศูนย์สื่อเสริมกรุงเทพฯ.
__________. (2545). จิตวิทยาการบริหารงานบุคคล กรุงเทพฯ : ศูนย์สื่อเสริมกรุงเทพ.
พะยอม วงศ์สารศรี. (2544). การบริหารทรัพยากรมนุษย์. กรุงเทพ ฯ : สำนักพิมพ์สุภาจำกัด.
วิจิตร ศรีสอ้าน. (2546). “คำอภิปรายสนับสนุนการเป็นนิติบุคคลของโรงเรียน”. เอกสารในการสัมมนา กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาแห่งชาติ.
สมชาย ภคภาสน์วิวัฒน์. (2546). การบริหารเชิงกลยุทธ์. กรุงเทพฯ : อัมรินทร์พรินท์ติ้ง ลิชชิ่ง กัด.
สมยศ นาวีการ. (2544). การบริหารเชิงกลยุทธ์. กรุงเทพฯ : มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
เสนาะ ติเยาว์. (2546). การบริหารกลยุทธ.์ กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
สุนันทา เลาหนันทน์. (2542). การบริหารทรัพยากรมนุษย์. กรุงเทพ ฯ : ธนะการพิมพ์.
อำนวย แสงสว่าง. (2544). การจัดการทรัพยากรมนุษย์. กรุงเทพ ฯ : อักษราพิพัฒน์.
Ben M.all.Harris. (1979). Personnel Administration in Educat : on. : Allyn and Bacon.
Certo , Samuel C. (1991). and Paul J.Peter. Strategic Management : A Focus on Process. New York : McGraw-Hill.
McMillan, J. H., & Schumacher, S. (2001). Research in education: A conceptual introduction (5th ed.). New York: Longman.
Roberts, Kaplan, F. (1971). “The Nature of Communication Effects,” The Process of Effecta of Mass Communication. Chicago: University of Illinois Press.