อนาคตภาพของการจัดการศึกษาตลอดชีวิตเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตของเยาวชนในศูนย์เยาวชน เขตพัฒนาพื้นที่พิเศษเฉพาะกิจจังหวัดชายแดนภาคใต้

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้เป็นการศึกษาเพื่อสำรวจสภาพปัญหาและความต้องการของการจัดการศึกษาตลอดชีวิตและเพื่อนำเสนอภาพอนาคตที่เป็นไปได้ในการจัดการศึกษาตลอดชีวิตในการพัฒนาคุณภาพชีวิตสำหรับเยาวชนในศูนย์เยาวชนเขตพัฒนาพื้นที่พิเศษเฉพาะกิจจังหวัดชายแดนภาคใต้ในทศวรรษหน้า (พ.ศ. 2556-2565) การเก็บข้อมูลโดยการสัมภาษณ์เชิงลึก  (In-depth Interview) เพื่อสำรวจสภาพปัญหาและความต้องการของการจัดการศึกษาตลอดชีวิตของเยาวชนในเขตพัฒนาพื้นที่พิเศษเฉพาะกิจจังหวัดชายแดนภาคใต้ ใช้เทคนิคการวิจัยแบบ EDFR (Ethnographic Delphi Futures Research)  และทำการวิเคราะห์ผลกระทบภาคตัดขวาง (Cross-Impact Analysis) และวางแผนภาพอนาคต (Scenario  Planning) เพื่อแสวงหาแนวคิดหรือบทบาทสำหรับหน่วยงานหรือองค์กรที่เกี่ยวข้องซึ่งจะนำไปสู่การกำหนดนโยบาย ยุทธศาสตร์ แนวทางการจัดการศึกษา การส่งเสริม สนับสนุน การเตรียมตัวป้องกันและการเตรียมการต่าง ๆ สำหรับการจัดการศึกษาตลอดชีวิตเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตของเยาวชนในศูนย์เยาวชนเขตพัฒนาพื้นที่พิเศษเฉพาะกิจจังหวัดชายแดนภาคใต้ในทศวรรษหน้า (พ.ศ. 2556-2565) ที่ชัดเจนต่อไป   ผลการวิจัยพบว่า

อนาคตภาพที่พึงประสงค์ (Optimistic-Realistic Scenario) จะต้องมีการกำหนดหลักสูตร/ เนื้อหาที่สอดคล้องกับวิถีชีวิตของคนในพื้นที่และคำนึงถึงความต้องการของชุมชนเป็นหลัก ไม่ควรยึดนโยบายมาจากต่างประเทศให้เน้นการเรียนการสอนวิชาประวัติศาสตร์และหน้าที่ความเป็นพลเมือง รวมทั้งเร่งเพิ่มทักษะ/อาชีพในศตวรรษที่ 21 และทักษะการเรียน   การสอนด้านภาษาอังกฤษ

อนาคตภาพที่ไม่พึงประสงค์ (Pessimistic-Realistic Scenario) ต้องไม่พิจารณาเรื่องความมั่นคงของมนุษย์มากกว่าความมั่นคงของรัฐในการกำหนดนโยบายการศึกษาในเขตพื้นที่พิเศษเฉพาะกิจจังหวัดชายแดนภาคใต้

อนาคตภาพที่น่าจะเป็นไปได้มากที่สุด (Most-Probable Scenario) เกี่ยวกับการจัดการศึกษาตลอดชีวิตเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตของเยาวชนในศูนย์เยาวชนเขตพัฒนาพื้นที่พิเศษเฉพาะกิจจังหวัดชายแดนภาคใต้แบ่งเป็น 5 ด้าน ดังนี้ 1) ด้านหลักสูตร/เนื้อหา : เปิดโอกาสให้ประชาชนในพื้นที่ทุกฝ่ายเข้าไปมีส่วนร่วมให้มากที่สุด  2) ด้านวิธีสอน/กิจกรรม : สนับสนุนให้ปฏิบัติศาสนกิจตามศาสนาของผู้เรียนอย่างเสมอภาคและเท่าเทียมโดยมีการหลอมรวม  บูรณาการศาสนา วิชาสามัญ สอดแทรกวิชาชีพเพื่อให้เยาวชนสามารถนำความรู้ไปประกอบอาชีพ 3) ด้านผู้สอน/วิทยากร : ครูจะต้องรักและเข้าใจท้องถิ่น มีจิตวิญญาณของความเป็นครูอย่างแท้จริงจะต้องคำนึงถึงสัจธรรม (Truth) ความยุติธรรม (Justice) ความรัก (Love) และเสรีภาพ (Freedom)  4) ด้านบรรยากาศ/สภาพแวดล้อม : สนับสนุนให้เอกชน พ่อแม่ ผู้ปกครอง องค์กรชุมชน สถาบันศาสนา สถานประกอบการและสถาบันทางสังคมอื่นๆ เข้ามามีส่วนร่วมในการจัดการศึกษาโดยส่งเสริมให้สถานศึกษาระดมทรัพยากรบุคคล ภูมิปัญญาท้องถิ่น ปราชญ์ชาวบ้าน และผู้ทรงคุณวุฒิในชุมชน/ท้องถิ่นเพื่อเป็นผู้สอนและพัฒนาการเรียนรู้5) ด้านการวัดและการประเมินผล : มีวิธีการประเมินผลอย่างหลากหลาย  ควรเน้นการปฏิบัติมากกว่าทฤษฎี ปฏิรูปการทดสอบมาตรฐานในระดับประเทศเป็นการทดสอบเพื่อวัดความรู้ความเข้าใจและทักษะ (Literacy - Based Test) ซึ่งสามารถประยุกต์เนื้อหาเข้ากับโจทย์จริงในชีวิตประจำวันได้และนำผลการทดสอบมาตรฐานระดับประเทศแบบใหม่ไปสร้างความรับผิดชอบในระบบการศึกษา เช่น การประเมินผลงานของครู การประเมินสถานศึกษาเพื่อพัฒนาคุณภาพ