การประยุกต์หลักพระพุทธศาสนาเพื่อการจัดการศึกษาทางด้านจิตวิทยา ของมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

บทคัดย่อ

การวิจัยมีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาข้อมูลทั่วไปของผู้ประยุกต์หลักพระพุทธศาสนาเพื่อการจัดการศึกษาทางด้านจิตวิทยาของมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เน้นข้อมูลทั่วไปของผู้ประยุกต์หลักพระพุทธศาสนา ประกอบด้วย สถานภาพ ประสบการณ์การบริหารหลักสูตร วุฒิการศึกษา และตำแหน่งทางวิชาการ 2) เพื่อวิเคราะห์ผลการประเมินการประยุกต์หลักพระพุทธศาสนาเพื่อการจัดการศึกษาทางด้านจิตวิทยาของมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย 3) เพื่อเสนอแนวทางในการพัฒนาและปรับปรุงการประยุกต์หลักพระพุทธศาสนาเพื่อการจัดการศึกษาทางด้านจิตวิทยาของมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงผสมวิธีระหว่างเชิงปริมาณและคุณภาพ โดยใช้แบบประเมินเป็นเครื่องมือเก็บรวบรวมข้อมูลเชิงปริมาณ จากผู้ทรงคุณวุฒิ จำนวน 5 ท่าน ผู้บริหาร 5 รูป/คน อาจารย์ 10 รูป/คน นิสิต 20 รูป/คน รวมทั้งสิ้น 40 รูป/คน ใช้แบบสัมภาษณ์เชิงลึกและการสนทนากลุ่มเก็บรวบรวมข้อมูลเชิงคุณภาพ การวิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณใช้สถิติ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย และค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพโดยการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา

ผลการวิจัยพบว่า

1.ข้อมูลทั่วไปของผู้ประยุกต์หลักพระพุทธศาสนาเพื่อการจัดการศึกษาทางด้านจิตวิทยาของมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย พบว่า ผู้ทรงคุณวุฒิส่วนใหญ่เป็นคฤหัสถ์ ร้อยละ 80.00 มีประสบการณ์บริหารหลักสูตร 10 ปี ขึ้นไป ร้อยละ 100.00 ส่วนใหญ่มีตำแหน่งทางวิชาการระดับรองศาสตราจารย์ ร้อยละ 80.00 ผู้ตอบแบบประเมินที่เป็นผู้บริหารส่วนใหญ่เป็นคฤหัสถ์ ร้อยละ 60.00 มีประสบการณ์บริหารหลักสูตร 10 ปีขึ้นไป ร้อยละ 80.00 ส่วนใหญ่มีตำแหน่งทางวิชาการระดับผู้ช่วยศาสตราจารย์ ร้อยละ 80.00 ผู้ตอบแบบประเมินที่เป็นอาจารย์ส่วนใหญ่เป็นคฤหัสถ์ ร้อยละ 70.00 มีประสบการณ์บริหารหลักสูตร 10 ปีขึ้นไป ร้อยละ 50.00 ส่วนใหญ่มีตำแหน่งทางวิชาการระดับผู้ช่วยศาสตราจารย์ ร้อยละ 50.00 ผู้ทรงคุณวุฒิ ผู้บริหารและอาจารย์ส่วนใหญ่มีวุฒิการศึกษาระดับปริญญาเอก ร้อย 100.00 และผู้ตอบแบบประเมินที่เป็นนิสิตส่วนใหญ่คฤหัสถ์ ร้อยละ 85.00 ส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง ร้อยละ 70.00 และเป็นเพศชาย ร้อยละ 30.00 ส่วนใหญ่มีอายุ 30 ปีขึ้นไป และส่วนใหญ่ประกอบอาชีพก่อนแล้วที่จะเข้ามาเรียน ร้อยละ 100.00

2.ผลการวิเคราะห์ผลการประเมินการประยุกต์หลักพระพุทธศาสนาเพื่อการจัดการศึกษาทางด้านจิตวิทยาของมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย พบว่า 1) ผลการวิเคราะห์การประเมินด้านบริบทของหลักสูตร ประกอบด้วย (1) การประเมินความสัมพันธ์ สอดคล้องของหลักสูตรในด้านบริบทโดยผู้ทรงคุณวุฒิในภาพรวม มีผลคะแนนเฉลี่ย 0.80 เมื่อพิจารณารายข้อพบว่า ข้อที่มีค่าความสอดคล้อง มากที่สุด 3 อันดับแรก ได้แก่หลักสูตรมีความสัมพันธ์กับวัตถุประสงค์ของคณะ หลักสูตรมีความสัมพันธ์กับความต้องการของประเทศ และวัตถุประสงค์ของหลักสูตรมีความเหมาะสม ตามลำดับ (2) ความคิดเห็นของผู้บริหาร อาจารย์และนิสิตด้านบริบทของหลักสูตรในภาพรวม มีค่าเฉลี่ยอยู่ในระดับมากที่ 4.16 2) ผลการวิเคราะห์การประเมินด้านปัจจัยนำเข้า ประกอบด้วย (1) ความคิดเห็นของผู้บริหาร อาจารย์และนิสิตเกี่ยวกับด้านการประเมินด้านโครงสร้างหลักสูตรและด้านความเหมาะสมของรายวิชาในหลักสูตรในภาพรวม มีค่าเฉลี่ยอยู่ในระดับมากที่ 3.90 (2) ความคิดเห็นของผู้บริหาร อาจารย์และนิสิต เกี่ยวกับความเหมาะสมของรายวิชาในหลักสูตรในภาพรวมทั้งสิ้น มีค่าเฉลี่ยอยู่ในระดับมากที่ 3.91 (3) ความคิดเห็นของผู้บริหาร อาจารย์และนิสิตด้านคุณลักษณะของอาจารย์ในภาพรวม มีค่าเฉลี่ยอยู่ในระดับมากที่ 4.26 (4) ความคิดเห็นของผู้บริหาร อาจารย์และนิสิตด้านความพร้อมของนิสิตในภาพรวม มีค่าเฉลี่ยอยู่ในระดับมากที่ 3.88 (5) ความคิดเห็นของผู้บริหาร อาจารย์และนิสิตด้านสิ่งสนับสนุนการเรียนรู้ในภาพรวม มีค่าเฉลี่ยอยู่ในระดับมากที่ 3.74 3) ผลการวิเคราะห์การประเมินด้านกระบวนการเกี่ยวกับความคิดเห็นของผู้บริหาร อาจารย์และนิสิตด้านความเหมาะสมของกระบวนการบริหารหลักสูตร และด้านความเหมาะสมของการจัดการเรียนการสอนในภาพรวม มีค่าเฉลี่ยอยู่ในระดับมากในทุกด้าน 4) ผลการวิเคราะห์การประเมินด้านผลผลิตในภาพรวมมีค่าเฉลี่ยอยู่ในระดับมากที่สุด เมื่อพิจารณาในแต่ละด้าน พบว่า ด้านคุณธรรมจริยธรรม ด้านความรู้ ด้านทักษะทางปัญญา ด้านทักษะความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลและความรับผิดชอบ ด้านทักษะการคิดวิเคราะห์เชิงตัวเลข การสื่อสาร และการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ และด้านอัตลักษณ์บัณฑิต “มีศรัทธาอุทิศตนเพื่อพระพุทธศาสนา” มีค่าเฉลี่ยอยู่ในระดับมากตามลำดับ

3. แนวทางในการพัฒนาและปรับปรุงการประยุกต์หลักพระพุทธศาสนาเพื่อการจัดการศึกษาทางด้านจิตวิทยาของมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย พบว่า หลักสูตรควรมีอัตลักษณ์ด้านพุทธจิตวิทยาชัดเจน เน้นกรรมฐานเป็นวิธีการพุทธจิตวิทยาบำบัด ควรเน้นให้นิสิตได้ศึกษาด้วยตนเองและลงมือปฏิบัติให้มากกว่าการจัดการเรียนการสอนในชั้นเรียน อาจารย์ประจำหลักสูตรต้องมีผลงานวิจัยและต้องพัฒนาผลงานทางวิชาการ ตามเกณฑ์ที่ สกอ. กำหนดอย่างต่อเนื่อง บัณฑิตที่สำเร็จการศึกษาควรเป็นแบบอย่างที่ดี มีคุณธรรมจริยธรรมและมีความรับผิดชอบ สามารถบูรณาการความรู้ด้านพระพุทธศาสนากับศาสตร์ทางด้านจิตวิทยาได้อย่างดี