รัฐกับศาสนา : ศีลธรรม อานาจ และอิสรภาพ ความขัดกันภายใต้ความเป็นอื่น ความรุนแรงจากรัฐสู่ศาสนา

Phra Sutheevirabundith and others

บทคัดย่อ

ในช่วงที่ผ่านมารัฐกับศาสนาส่วนหนึ่งสนับสนุนส่งเสริมกันและกัน แต่ก็มีส่วนหนึ่งขัดแย้ง กระทั่งเป็นการปะทะใช้ความรุนแรงต่อกลุ่มศาสนา ดังกรณีจับสึก พระมหาอภิชาต ปุณณจนฺโท (สึก ‘พระมหาอภิชาติ’ เป็นภัยต่อความมั่นคง สร้างความขัดแย้ง/ข่าวสด : 20 กันยายน 2560) รวมไปถึงการล้อมปราบวัดพระธรรมกาย โดยใช้กองกาลังทหาร ตารวจ จานวนมาก ปิดล้อมวัดเป็นแรมเดือน ซึ่งก็ไม่สามารถจับตัว บุคคลที่ถูกกล่าวโทษการกระทาความผิดได้ (ธรรมกายกระอัก เจออีก127 หมาย ดีเอสไอชี้สิ้น มี.ค.รู้เลิกม.44/ไทยรัฐ : 19 มี.ค. 2560) รวมถึงการที่ “พระพุทธอิสระ” ดาเนินกิจกรรมทางการเมือง จนกลายเป็นคาถามจากฟากฝั่งตรงข้ามต่อพระกับบทบาททางการเมืองเป็นสิ่งที่ทาได้หรือไม่ ? รวมไปถึงการที่มีพระสงฆ์กลุ่มหนึ่งออกไปเรียกร้องการเลือกตั้งให้พระมีส่วนร่วมต่อการเลือกตั้ง มีส่วนร่วมในการเมืองเรื่องสีเสื้อ(สุรพศ ทวีศักดิ์, 2554) หรือกรณีล่าสุดเหตุการณ์ล้อมปราบ และจับพระสึกภายใต้ความผิดคดีใช้เงินผิดประเภท ที่เรียกเงินทอนวัด และการฟอกเงิน (สึกหมด! พระเถระ 5 รูปหลังศาลฯ ไม่ให้ประกันส่งตัวไปเรือนจา : ไทยรัฐ : 24 พฤษภาคม 2561) แต่ทั้งหมดเป็นโฉมหน้าทางประวัติศาสตร์ในช่วงเวลาหนึ่ง สะท้อนให้เห็นถึงความเหมาะเปราะบางระหว่างรัฐกับศาสนาที่เคยค้ายันกันอย่างเป็นเอกภาพภายใต้แนวคิด “ธรรมราชา” หรือ “ทศพิศราชธรรม” ธรรมของผู้ปกครอง การสนับสนุนแนวคิดพระราชาผู้ทรงธรรม เป็นส่วนหนึ่งของการหลอมสร้างให้รัฐมีหลักปฏิบัติ จริยาวัตร ที่เป็น “ธรรม” สู่ความเป็นผู้มี “ธรรมาภิบาล” ในรัฐ จากนั้นรัฐก็อยู่ในบทบาทผู้อุปถัมภ์หรือสนับสนุนศาสนา หากศึกษาแนวคิดจากจากพระพุทธศาสนาภายใต้แนวคิด “การยอมตามรัฐ” กับพุทธพจน์ที่ว่า “อนุชานามิ ภิกฺขเว ราชูน อนุวตฺติตุํ-เราอนุญาตให้คล้อยตามพระราชา (ผู้ปกครอง) หรืออนุโลมตามบ้านเมืองได้” (วิ.มหา.(ไทย) 4/186/295)” หมายถึงพระพุทธเจ้าเปิดโอกาสให้ “สงฆ์สาวก” ผ่อนปรนกับหลักการแห่งรัฐได้ โดยต้องไม่เสียหลักการแห่งพระธรรมวินัย หากศึกษาแนวคิดเรื่องรัฐกับศาสนา จะได้ข้อสรุปในความเป็นรัฐในแบบโครงสร้างที่มีเป้าหมายควบรวมศาสนาให้เป็นมิติหนึ่งของรัฐ ซึ่งในบทศึกษานี้จะได้นาองค์ความรู้จากหนังสือ “รัฐกับศาสนา : ศีลธรรม อานาจ และอิสรภาพ” (2561) โดย สุรพศ ทวีศักดิ์ ที่เรียบเรียงเผยแผ่ไว้ และนามารวบรวมจัดพิมพ์อีกครั้ง เพื่อสื่อสารแนวคิด องค์ความรู้ต่อสาธารณะ ซึ่งจะได้นามานาเสนอทวนย้อน ยืนยันร่วมกับเหตุการณ์ “รัฐกับศาสนา” ภายใต้สถานการณ์ที่เกิดขึ้นในช่วงปัจจุบัน (พ.ค.61)