การพัฒนารูปแบบการเลี้ยงเพื่อการอนุรักษ์ควายในประเทศไทย

Juthamars Rattamana

บทคัดย่อ

บทความนี้มีจุดมุ่งหมาย เพื่อศึกษาความเป็นมา และสภาพทั่วไปของหมู่บ้านที่ศึกษา เพื่อศึกษาภูมิปัญญา และพัฒนาการของการอนุรักษ์ควายในประเทศไทย เพื่อศึกษาการพัฒนารูปแบบการเลี้ยงเพื่อการอนุรักษ์ควายในประเทศไทย เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพทางวัฒนธรรม เก็บรวบรวมข้อมูลจากเอกสาร และภาคสนาม โดยการสารวจ สัมภาษณ์ สังเกต และสนทนากลุ่ม เลือกแบบเจาะจงตามเกณฑ์ทางด้านสังคม วัฒนธรรม และเศรษฐกิจ ประชากรที่ศึกษา ประกอบด้วย ภาคเหนือ (เชียงใหม่ เชียงราย) ภาคอีสาน (สุรินทร์ บุรีรัมย์) ภาคกลาง (ชลบุรี สุพรรณบุรี) และภาคใต้ (สุราษฎร์ธานี นครศรีธรรมราช) กลุ่มตัวอย่างทั้งหมด 88 คน กลุ่มผู้รู้ 24 คน กลุ่มผู้ปฏิบัติ 40 คน และกลุ่มผู้ให้ข้อมูลทั่วไป 24 คน ตรวจสอบข้อมูลด้วยเทคนิคการตรวจสอบสามเส้า และนาเสนอผลการวิจัยแบบพรรณนาวิเคราะห์ ผลการวิจัยพบว่า ภูมิปัญญา และพัฒนาของการอนุรักษ์ควายในประเทศไทย สะท้อนผ่านการใช้พื้นที่ที่ใช้เลี้ยงควายส่วนใหญ่จะใช้บริเวณทุ่งนาของชาวบ้าน เลี้ยงแบบล่าม และปล่อยให้ออกไปแทะเล็มหญ้าตามธรรมชาติ พันธุ์ของควาย ส่วนใหญ่เป็นควายปลัก ลักษณะของรูปร่างล่าสัน การขยายพันธุ์ใช้วิธีผสมเทียม และผสมพันธุ์ตามธรรมชาติ วัตถุประสงค์ และความสาคัญของการเลี้ยงควาย ส่วนใหญ่เพื่อการอนุรักษ์วิถีควายให้อยู่คู่กับสังคมไทย และเพื่อใช้ในกิจกรรมการท่องเที่ยวทางวัฒนธรรม การสร้างคอกส่วนใหญ่จะมีลักษณะเป็นโรงเรือนโล่งไม่มีฝากั้น ไม่มีหลังคา อาหาร ได้แก่ หญ้าสด และฟางข้าว การพัฒนารูปแบบการเลี้ยงเพื่อการอนุรักษ์ควายไทย สามารถกระทาได้ในหลายแนวทาง เช่น พัฒนา พื้นที่ที่ใช้เลี้ยงควาย ในฤดูทานาต้องเตรียมอาหารแห้งโดยเฉพาะหญ้า และฟาง พันธุ์ของควาย จะต้องมีการคัดเลือกพ่อพันธุ์แม่พันธุ์ด้วยวิธีการผสมเทียม เพื่อให้ได้ควายคุณภาพดีรูปร่างล่าสัน การสร้างคอก หลังคามุงด้วยใบตองตึง หรือหญ้าคา หรือกระเบื้องเพื่อกันฝนกันแดด พัฒนาโรงเรียนให้มาตรฐานติดมุ้งลวดเพื่อป้องกันเหลือบ ลิ้น ยุง สัตว์มีพิษต่าง ๆ การดูแลสุขภาพ มีเจ้าหน้าที่ปศุสัตว์มาตรวจสุขภาพทุก ๆ 3 เดือน และต้องพัฒนาวิธีการคัดพันธุ์ควาย