กรอบแนวคิดการพัฒนามาตรฐานวิชาชีพนักวิจัยและนวัตกรในสถาบันอุดมศึกษาไทย

สุบิน ยุระรัช; ศิริพร ทองแก้ว

ผู้แต่ง

สุบิน ยุระรัช ศูนย์ส่งเสริมการวิจัยและการประกันคุณภาพการศึกษา มหาวิทยาลัยศรีปทุม
ศิริพร ทองแก้ว ศูนย์ส่งเสริมการวิจัยและการประกันคุณภาพการศึกษา มหาวิทยาลัยศรีปทุม

คำสำคัญ:

มาตรฐานวิชาชีพ, นักวิจัย, นวัตกร, สมรรถนะ, สถาบันอุดมศึกษา

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์ 2 ข้อ คือ (1) เพื่ออธิบายแนวคิดมาตรฐานวิชาชีพและกรอบมาตรฐานวิชาชีพนักวิจัยและนวัตกรในระดับชาติและในระดับสากล และ (2) เพื่อวิเคราะห์ สังเคราะห์ และนำเสนอกรอบแนวคิด การพัฒนามาตรฐานวิชาชีพนักวิจัยและนวัตกรที่เหมาะสมกับบริบทของสถาบันอุดมศึกษาไทย โดยอ้างอิงและเปรียบเทียบกับกรอบมาตรฐานวิชาชีพระดับชาติและระดับสากลที่ได้รับการยอมรับในต่างประเทศ ได้แก่ (1) Professional Standards Framework (PSF) ของสหราชอาณาจักร (2) Researcher Development Framework (RDF) ของ Vitae (3) Innovation Competency Framework (ICF) ของสำนักงานนวัตกรรมแห่งชาติ (NIA) (4) Innovation Talent Development Framework (ITDF) ของสำนักงานสภานโยบายการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรมแห่งชาติ (NXPO) และ (5) European Framework for Research Careers (EFRC) ของสหภาพยุโรป ผลของการวิเคราะห์และสังเคราะห์ทำให้ได้ (ร่าง) กรอบแนวคิดในการพัฒนามาตรฐานวิชาชีพนักวิจัยและนวัตกรในสถาบันอุดมศึกษาไทย ซึ่งแบ่งโครงสร้างสมรรถนะของนักวิจัย/นวัตกร ออกเป็น 4 ระดับ ได้แก่ (1) Associate Fellow Researcher/Innovator (AFRI) หรือนักวิจัย/นวัตกรระดับต้น (2) Fellow Researcher/ Innovator (FRI) หรือนักวิจัย/นวัตกรประจำหน่วยงาน (3) Senior Fellow Researcher/Innovator (SFRI) หรือหัวหน้าโครงการพัฒนางานวิจัย/นวัตกรรม และ (4) Principal Fellow Researcher/Innovator (PFRI) หรือผู้อำนวยการวิจัย หรือผู้ขับเคลื่อนนโยบายด้านการวิจัย/นวัตกรรม

เอกสารอ้างอิง

Advance HE. (2023). Professional Standards Framework. [Online]. Retrieved from: https://www.advance-he.ac.uk

ASEAN. (2022). ASEAN Young Scientist Network Annual Report.

Boyatzis, R. E. (2008). Competencies in the 21st century. Journal of Management Development, 27(1), 5–12. https://doi.org/10.1108/02621710810840730

Chiang Mai University. (2022). CMU Researcher Development Model. (in Thai)

Eraut, M. (1994). Developing professional knowledge and competence. London: RoutledgeFalmer.

European Commission. (2011). Towards a European Framework for Research Careers. Brussels: European Commission.

Khon Kaen University, Division of Research and Graduate Studies. (2024). KKU Researcher Incubation Program: Individual Mentor–Mentee Guidelines. Khon Kaen: Unpublished report. (in Thai)

Knight, P. T. (2015). Assessment for Learning in Higher Education. Routledge.

National Innovation Agency (NIA). (2022). Innovation Competency Framework. Bangkok: NIA. (in Thai)

National Research Council of Thailand (NRCT). (2022). Core Competencies for Postdoctoral Scholars.

NXPO. (2021). Innovation Talent Development Framework. Bangkok: Office of National Higher Education Science Research and Innovation Policy Council. (in Thai)

NXPO. (2023). Thailand Research and Innovation Utilization Survey 2023. Office of National Higher Education Science Research and Innovation Policy Council (NXPO). [Online]. Retrieved from: https://www.nxpo.or.th

Office of the Permanent Secretary, Ministry of Higher Education, Science, Research and Innovation. (2022a). Thailand Research and Development Statistics Report. Bangkok: Office of the Permanent Secretary, MHESI. (in Thai)

Office of the Permanent Secretary, Ministry of Higher Education, Science, Research and Innovation. (2022b). Performance Report on Higher Education, Science, Research and Innovation. Bangkok: Office of the Permanent Secretary, MHESI. (in Thai)

Office of the Science Promotion Commission. (2023a). Thailand Research and Innovation Utilization Overview Report. Bangkok: Office of the Science Promotion Commission. (in Thai)

Office of the Permanent Secretary, Ministry of Higher Education, Science, Research and Innovation. (2023b). Survey of Thai Researchers’ Opinions on the Research and Innovation Human Resource Development System. Bangkok: Office of the Permanent Secretary, MHESI. (in Thai)

Parntong, S. (2020). Development of a researcher competency model for Rajabhat University. Thesis of the Degree of Doctoral Program. Bangkok: Chandrakasem Rajabhat University. (in Thai)

Suthammanon, K., et al. (2023). Designing strategic career pathways: A competency based career path framework at Panyapiwat Institute of Management. KUEY Journal, 30(5), 489–504.

UNESCO. (2022). Higher Education in the Sustainable Development Goals. Paris: UNESCO.

University of Sheffield. (2021). RDF Planner Tool Guide.

Vitae. (2011). Researcher Development Framework. Cambridge: Vitae. [Online]. Retrieved 23 March 2025 from: https://www.vitae.ac.uk/researcher-development-framework

Yurarach, S., and Thongkaew, S. (2025). New researcher development project at Sripatum University. SPU Research Bulletin, 10(2), 20–25. (in Thai)