กระบวนการฝึกอบรมเพื่อพัฒนาคุณลักษณะที่พึงประสงค์ ของอินฟลูเอนเซอร์บนแพลตฟอร์มยูทูบ

บทคัดย่อ

การเปลี่ยนผ่านจากสื่อออฟไลน์หรือสื่อเก่า สื่อโทรทัศน์ วิทยุ ผ่านเข้าสู่โลกออนไลน์ ถือเป็นปัจจัยในการดำเนินชีวิตที่ไม่สามารถหลีกเลี่ยงได้ ไม่ว่าจะเป็นการอำนวยความสะดวกในการใช้ชีวิต หาความรู้ สร้างความบันเทิง การเปลี่ยนผ่านในครั้งนี้ได้สร้างความเจริญเติบโตในการนำเสนอเนื้อหาผ่านสื่อวีดีโออย่างแอปพลิเคชันยูทูบ (Youtube) ที่รู้จักกันอย่างแพร่หลาย

ยูทูบ (Youtube) เป็นแอปพลิเคชันที่ก่อตั้งขึ้นในปี 2548 เพื่อนำเสนอสื่อวีดีโอ หรือภาพ เคลื่อนไหว สำหรับการนำเสนอเรื่องราว ประสบการณ์ แลกเปลี่ยนความรู้ การให้ความบันเทิง และนำเสนอผลิตภัณฑ์ที่ได้รับความนิยมมาอย่างต่อเนื่อง และมีแนวโน้มเพิ่มขึ้น (Westenberg, 2016) ยูทูบเป็นสื่อที่สามารถทำให้ผู้ติดตามเกิดความคล้อยตาม โน้มน้าวใจให้ซื้อสินค้า หรือปฏิบัติตามได้ ด้วยการนำเสนอผ่านภาพเคลื่อนไหว เสียง สี เอฟเฟคต่าง ๆ ที่สามารถแสดงถึงอารมณ์ได้ดีกว่าสื่อภาพนิ่ง การสร้างความรู้สึกร่วมของสื่อวีดีโอบนแอปพลิเคชันยูทูบจึงนำไปสู่แรงบันดาลใจในการสร้างสรรค์เนื้อหา และความเชื่อมั่นที่เพิ่มมากขึ้นของผู้ติดตาม ให้กลายเป็นผู้สร้างสรรค์เนื้อหาได้ในเวลาเดียวกัน เป็น
แอปพลิเคชันที่ได้รับความนิยม และสร้างอิทธิพลต่อผู้ติดตาม โดยเฉพาะกลุ่มช่วงวัยระหว่าง 18-25 ปี (Global, 2016) ยูทูปเป็นช่องทางที่สร้างผู้นำทางความคิด หรือผู้ทรงอิทธิพลหรืออินฟลูเอนเซอร์ในบทบาทของยูทูเบอร์ เป็นจุดเชื่อมโยงระหว่างผู้สร้างสรรค์เนื้อหาและผู้ชมได้อย่างมีประสิทธิภาพ ไม่ว่าจะเป็นการโน้มน้าวใจ การสร้างความน่าเชื่อถือ และการสร้างความบันเทิงก็ตาม ซึ่งในปัจจุบัน อินฟลูเอนเซอร์ในบทบาทของยูทูเบอร์ได้นำเสนอเนื้อหาที่หลากหลาย อาทิ การแต่งหน้า การรับประทานอาหาร การนำเสนอผลิตภัณฑ์ในลักษณะโฆษณาออนไลน์ การรีวิวสถานที่ท่องเที่ยว และการนำเสนอกลวิธีในการเล่นเกมส์ เป็นต้น ซึ่งเนื้อหาที่ได้รับมีทั้งความรู้ และความบันเทิงพร้อมกัน เป็นเนื้อหาที่สดใหม่ มีความน่าสนใจ และน่าติดตาม นอกจากนี้ อินฟลูเอนเซอร์ยังถือเป็นอีกหนึ่งอาชีพที่น่าสนใจ และสามารถสร้างรายได้ให้เป็นอย่างดี การสร้างรายได้จึงเป็นอีกหนึ่งแรงจูงใจที่ทำให้ผู้ติดตามมีความสนใจในอาชีพยูทูเบอร์

การพัฒนาเนื้อหาในกลุ่มของอินฟลูเอนเซอร์ จำเป็นต้องมีการสร้างสรรค์เนื้อหาที่ใหม่ และน่าสนใจอย่างต่อเนื่อง แต่ในบางครั้งการสร้างสรรค์เนื้อหาใหม่อาจไม่สามารถทำได้โดยทันที และยังพบว่า การสร้างสรรค์เนื้อหาที่ตอบโจทย์ต่อกลุ่มผู้ชม ก็คืออีกหนึ่งปัญหาที่มักพบบ่อยในยุคปัจจุบัน จนส่งผลให้การนำเสนอเนื้อหานั้นต้องหยุดลง ประกอบกับจำนวนผู้สร้างสรรค์เนื้อหาที่มีจำนวนเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง ความแข็งแกร่งในการแข่งขัน และการทำงานที่ซับซ้อนของผู้สร้างสรรค์เนื้อหา (Zheng,D., 2020) เป็นปัจจัยที่ทำให้เกิดอุปสรรคในการนำเสนอของอินฟลูเอนเซอร์ นั่นหมายความว่าหากการสร้างสรรค์เนื้อหาไม่ตอบโจทย์ต่อผู้ชม สิ่งที่เกิดขึ้นคือปัญหาในการสร้างการจดจำ และจำนวนผู้ติดตามนั่นเอง นอกจากนี้ยังพบว่า เนื้อหาของการนำเสนอที่ถูกเผยแพร่ในช่องทางยูทูบ บางครั้งกลับสร้างผลกระทบในเชิงลบ ไม่ว่าจะเป็นคำหยาบ การใช้คำที่ไม่เหมาะสม และเนื้อหาที่ไม่เหมาะสมกับกลุ่มคนดู (Henry, 2009) รวมถึงการกระทำที่รุนแรง อาจส่งผลกระทบในเชิงลบต่อผู้รับสาร ซึ่งสามารถนำไปสู่เหตุการณ์ไม่พึงประสงค์ได้ในอนาคต ส่งผลกระทบต่อผู้ชมและสังคม รวมทั้งส่งผลต่อความน่าเชื่อถือของตัวอินฟลูเอ็นเซอร์ได้

การสร้างสรรค์เนื้อหาในรูปแบบออนไลน์ผ่านแอปพลิเคชันยูทูบ สามารถสร้างรายได้ และชื่อเสียงให้กับตัวบุคคลได้ แต่โดยส่วนใหญ่ผลงานวิจัยที่ผ่านมาพบการศึกษาปัจจัยในการสร้างรายได้ หรือการสร้างชื่อเสียงของกลุ่มอินฟลูเอนเซอร์ แต่พบงานวิจัยที่ศึกษาอินฟลูเอนเซอร์บนแพลตฟอร์มยูทูบจำนวนน้อยที่ประยุกต์เข้ากับหลักทางวาทนิเทศ ผู้วิจัยจึงสนใจการโน้มน้าวใจ การสร้างความน่าเชื่อถือของอินฟลูเอนเซอร์ รวมถึงการนำเสนอเนื้อหาผ่านแพลตฟอร์มออนไลน์ เพื่อนำผลการศึกษามาถอดบทเรียนในการออกแบบกระบวนการฝึกอบรมเพื่อพัฒนาอินฟลูเอนเซอร์ และผู้ที่มีความสนใจในสายอาชีพ สามารถเข้าใจคุณลักษณะที่พึงประสงค์ของอินฟลูเอนเซอร์ได้อย่างถูกต้องและครอบคลุม โดยผู้วิจัยได้ทำการออกแบบกระบวนการฝึกอบรมบนฐานทฤษฎีวาทนิเทศเพื่อค้นหาคุณลักษณะที่พึงประสงค์ของอินฟลูเอนเซอร์บนแพลตฟอร์มยูทูบ โดยใช้หลักทฤษฎีโน้มน้าวใจ Aristotle’s persuasive appeals อันได้แก่ Ethos (ความน่าเชื่อถือของผู้พูด) Pathos (การสื่อสารอารมณ์ร่วมให้แก่ผู้ฟัง) และ Logos (หลักฐานและเหตุผลของสาร) เป็นหลักในการออกแบบการฝึกอบรม รวมทั้งการสร้างสรรค์เนื้อหา การแสดงออกผ่านหลักแนวคิด The Five Cannons หลักแนวคิดวัจนภาษาและอวัจนภาษา มาประยุกต์ใช้ในการสร้างสรรค์กระบวนการฝึกอบรม ผ่านกระบวนการออกแบบความคิด (Design Thinking) จะช่วยสนับสนุนให้ยูทูเบอร์นำไปใช้ในการนำเสนอ หรือแสดงออกได้อย่างเหมาะสม เพื่อช่วยในการสร้างความน่าเชื่อถือ สร้างการจดจำ และช่วยให้เกิดการพัฒนาเนื้อหา และพัฒนาการนำเสนอ (กนกอร เรืองศรี, 2560) โดยข้อมูลที่ได้จากการถอดบทเรียนของอินฟลูเซอร์ที่ประสบความสำเร็จ ผู้เชี่ยวชาญด้านการฝึกอบรม และนักวิชาการ เพื่อให้ตอบโจทย์หลักทางวาทนิเทศได้อย่างครอบคลุม และในการออกแบบการฝึกอบรมหลังจากได้ผลลัพธ์จากบุคคลดังกล่าวข้างต้น ผู้วิจัยจะนำผลลัพธ์ที่ได้มาประกอบในการออกแบบกระบวนการฝึกอบรมอย่างสร้างสรรค์