รูปแบบการป้องกันอัคคีภัยของวัดในพระพุทธศาสนา : ศึกษากรณี วัดในเขตพื้นที่บางขุนนนท์ กรุงเทพมหานคร
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาบริบท ปัญหา ความจำเป็น และแนวคิดด้านการป้องกันอัคคีภัยในวัดตามศาสตร์สมัยใหม่ของวัดในเขตบางขุนนนท์ กรุงเทพมหานคร 2) ศึกษาหลักพุทธสันติวิธีที่เอื้อต่อการป้องกันอัคคีภัยของวัดในเขตบางขุนนนท์ กรุงเทพมหานคร และ 3) พัฒนาและนำเสนอรูปแบบการป้องกันอัคคีภัยโดยใช้หลักพุทธสันติวิธีของวัดในเขตบางขุนนนท์ กรุงเทพมหานคร การดำเนินการวิจัยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม (Participatory Action Research) ภายใต้กรอบ อริยสัจโมเดล พร้อมเครื่องมือวิจัยหลากหลาย เช่น การสัมภาษณ์เชิงลึก การสังเกตแบบมีส่วนร่วม และการสนทนากลุ่ม
ผลการศึกษาพบว่า 1) วัดส่วนใหญ่มีโครงสร้างพื้นฐานล้าสมัย ระบบไฟฟ้าเสื่อมสภาพ ไม่มีอุปกรณ์ป้องกันอัคคีภัยที่เพียงพอ และขาดองค์ความรู้ในการบริหารความเสี่ยง พระสงฆ์และบุคลากรในวัดขาดความตระหนักรู้ ขณะที่ความร่วมมือกับชุมชนและรัฐยังไม่เข้มแข็ง ทำให้ไม่สามารถจัดการภัยได้อย่างมีประสิทธิภาพ 2) หลักพุทธสันติวิธีที่เอื้อต่อการป้องกันอัคคีภัย ได้แก่ หลักอริยสัจ 4 มาประยุกต์ใช้ในการวิเคราะห์ คือ (1) ทุกข์: ความเสียหายและความไม่ปลอดภัยจากอัคคีภัย (2) สมุทัย: เหตุแห่งทุกข์ เช่น ความประมาท ขาดความรู้ และระบบจัดการที่ไม่เหมาะสม (3) นิโรธ : ความเป็นไปได้ในการดับทุกข์ผ่านการตื่นรู้ การเปลี่ยนทัศนคติ และความร่วมมืออย่างเป็นระบบ (4) มรรค : แนวทางการดับทุกข์โดยการพัฒนาเป็นรูปแบบ 3M Model 3) รูปแบบการป้องกันอัคคีภัยโดยใช้หลักพุทธสันติวิธี ใช้รูปแบบ 3M Model ได้แก่ Mindfulness (สติ) : การสร้างความตระหนักรู้ผ่านการอบรม ซ้อมแผนป้องกันภัย และการใช้สื่อธรรมะเพื่อปลูกฝังสติ Mindset (ทัศนคติ) : การเปลี่ยนกรอบความเชื่อที่ว่า ภัยคือกรรม ไปสู่ความเข้าใจว่าภัยป้องกันได้ ด้วยการรู้เท่าทันและกล้าปรับเปลี่ยน Management (การบริหารจัดการ): การจัดทำแผนความปลอดภัยในวัด การแบ่งบทบาทของพระ ชุมชน และภาครัฐอย่างชัดเจน การติดตั้งอุปกรณ์พื้นฐาน และการสร้างเครือข่าย บวร เพื่อร่วมกันขับเคลื่อนการจัดการความเสี่ยงในวัดอย่างยั่งยืน
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ทัศนะและความคิดเห็นที่ปรากฏในบทความในวารสาร ถือเป็นความรับผิดชอบของผู้เขียนบทความนั้น และไม่ถือเป็นทัศนะและความรับผิดชอบของกองบรรณาธิการ ยินยอมว่าบทความเป็นลิขสิทธิ์ของวารสาร
เอกสารอ้างอิง
Bangkok Metropolitan Administration, Department of Public Works. (2022). Report on the Status of Infrastructure and Utility Systems of Temples in Bangkok. Bangkok: Department of Public Works.
Cooper, M. D. (2000). Towards a Model of Safety Culture. Safety Science, 36(2), 111-136.
Galtung, J. (1996). Peace by Peaceful Means: Peace and Conflict, Development and Civilization. Oslo: International Peace Research Institute, Sage Publications, Inc.
Kaewvijit, S., Raksamueng, S., & Kaenthao, H. (2025). Buddha Dhamma Application for Work Performance Competency Promotion of Disaster Prevention and Mitigation of Fire and Rescue Operation Division 4 Personnel, Office of Disaster Prevention and Mitigation in Bangkok Metropolis. Journal of MCU Social Science Review, 14(3), 182-195.
Kaplan, S., & Garrick, B. J. (1981). On the Quantitative Definition of Risk. Risk Analysis, 1(1), 11-27.
National Office of Buddhism. (2019). Integrated Strategic Plan Report on “Bovorn” for Community Development. Bangkok: National Office of Buddhism.
Phra Brahmagunabhorn (P. A. Payutto). (1999). Dictionary of Buddhism: Compendium of the Dhamma Edition. Bangkok: Mahachulalongkornrajavidyalaya University Press.
Phra Paisal Visalo. (2020). Dhamma and Disaster Management. Bangkok: Suan Nguen Mee Ma Publishing House.
Seme, S., & Tuntrakul, T. (2024). Risk Management from Fire in Slum Areas. Journal of Educational Innovation and Research, 8(2), 580-591.
Vichainboonyanon, Ch., & Silawat, S. (2019). Buddhist Psychology to Healing and Restoration of Flood Disaster. The Journal of Research and Academics, 2(3), 19-34.
