ศึกษาวิเคราะห์แนวทางการพัฒนาวัดในสมัยพุทธกาลให้เป็นสถานปฏิบัติธรรม

บทคัดย่อ

บทความวิชาการฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาวิเคราะห์แนวทางการพัฒนาวัดในสมัยพุทธกาลให้เป็นสถานปฏิบัติธรรม โดยอาศัยหลักฐานจากพระไตรปิฎก พระวินัยปิฎก และคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนา รวมถึงงานวิจัยและเอกสารวิชาการร่วมสมัย วัดในสมัยพุทธกาลมิได้เป็นเพียงสถานที่ประกอบพิธีกรรมของพระสงฆ์เท่านั้น หากแต่เป็นศูนย์กลางแห่งการศึกษา การปฏิบัติธรรม และการดำเนินชีวิตตามหลักอริยมรรคมีองค์แปดสำหรับพุทธบริษัท อันได้แก่ ภิกษุ ภิกษุณี อุบาสก และอุบาสิกา โดยมีการออกแบบพื้นที่ สภาพแวดล้อม และกิจวัตรที่สอดคล้องกับหลักสัปปายะ 7 ประการ ได้แก่ อุตุสัปปายะ อาวาสสัปปายะ โคจรสัปปายะ โภชนะสัปปายะ ปุคคลสัปปายะ ภัสสสัปปายะ และอิริยาปถสัปปายะ ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการเอื้ออำนวยต่อการเจริญศีล สมาธิ และปัญญา ผลจากการวิเคราะห์พบว่า แนวทางการจัดการวัดตามหลักสัปปายะดังกล่าวมิได้เป็นเพียงข้อปฏิบัติในอดีตเท่านั้น แต่ยังสามารถนำมาประยุกต์ใช้กับการบริหารจัดการวัดในยุคปัจจุบัน เพื่อฟื้นฟูวัดให้กลับมาเป็นพื้นที่แห่งการพัฒนาจิตใจ เยียวยาความเครียด และสร้างแรงจูงใจในการดำเนินชีวิตที่มีเป้าหมาย การประยุกต์ใช้หลักสัปปายะในการพัฒนาเสนาสนะ กิจกรรม และสภาพแวดล้อมในวัดจะช่วยส่งเสริมให้วัดกลายเป็นศูนย์กลางแห่งการเรียนรู้ทั้งทางโลกและทางธรรมอย่างแท้จริง ซึ่งเป็นรากฐานสำคัญในการธำรงไว้ซึ่งพระพุทธศาสนาอย่างมั่นคงและยั่งยืนในบริบทของสังคมปัจจุบัน