องค์ประกอบภาวะผู้นำทางวิชาการของผู้บริหารโรงเรียนประถมศึกษาขนาดเล็ก

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาองค์ประกอบของภาวะผู้นำทางวิชาการของผู้บริหารโรงเรียนประถมศึกษาขนาดเล็ก เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ซึ่งมีการดำเนินการ 3 ขั้นตอน คือ 1) ศึกษาจากเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวกับภาวะผู้นำทางวิชาการ ของผู้บริหารโรงเรียนทั้งภายในประเทศและต่างประเทศ จำนวน 13 แหล่ง 2) สัมภาษณ์ผู้บริหารสถานศึกษาต้นแบบ ด้านภาวะผู้นำทางวิชาการของผู้บริหารโรงเรียนประถมศึกษาขนาดเล็ก ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ จำนวน 3 คน 3) ยืนยันองค์ประกอบของภาวะผู้นำทางวิชาการของผู้บริหารโรงเรียนโรงเรียนประถมศึกษาขนาดเล็กตามกรอบที่ได้สังเคราะห์จากเอกสารและจากการสัมภาษณ์ผู้บริหารสถานศึกษาขนาดเล็กต้นแบบ โดยผู้ทรงคุณวุฒิ จำนวน 5 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยคือ แบบวิเคราะห์เอกสารและแบบสัมภาษณ์ วิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา

ผลการวิจัยพบว่า ภาวะผู้นำทางวิชาการของผู้บริหารโรงเรียนประถมศึกษาขนาดเล็ก มี 7 องค์ประกอบได้แก่ 1) การกำหนดวิสัยทัศน์ พันธกิจ และเป้าหมายการเรียนรู้ โดยครอบคลุมการกำหนดวิสัยทัศน์ เป้าหมาย และพันธกิจของโรงเรียน การมุ่งสู่ความเป็นเลิศทางวิชาการ และการเน้นประสิทธิผลของสถานศึกษาให้สอดคล้องกับปรัชญาของโรงเรียน 2) การบริหารจัดการหลักสูตร และการจัดการเรียนรู้ การจัดทำหลักสูตรสถานศึกษาให้สอดคล้องกับหลักสูตรแกนกลางจัดหลักสูตรให้มีความหลากหลายเพื่อพัฒนาศักยภาพผู้เรียน กำหนดเป้าหมายงานวิชาการให้ชัดเจนและเปิดโอกาสให้ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียเข้ามามีส่วนร่วมในการจัดทำหลักสูตร 3) การเสริมสร้างบรรยากาศและสนับสนุนทรัพยากรการเรียนรู้ การจัดสภาพแวดล้อมตลอดจนบริบทต่างๆ เพื่อเอื้อต่อการจัดการเรียนการสอน 4) การพัฒนาบุคลากร พัฒนาตนเองและพัฒนาครู บุคลากร 5) การนิเทศ กำกับติดตามและประเมินผลการจัดการศึกษา 6) การพัฒนานักเรียน พัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค์และผลสัมฤทธิ์ของนักเรียน 7) การมีคุณธรรม จริยธรรมและจรรยาบรรณวิชาชีพ ร่วมมือกันปฏิบัติงานเพื่อมุ่งไปสู่เป้าหมายเดียวกัน จากการวิจัยดังกล่าวจะนำไปสู่การสร้างรูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำทางวิชาการของผู้บริหารโรงเรียนประถมศึกษาขนาดเล็กเพื่อให้มีภาวะผู้นำทางวิชาการที่ดีขึ้นและพัฒนาคุณภาพการศึกษาต่อไป