การพัฒนาผู้สูงวัยเพื่อการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท

บทคัดย่อ

บทความนี้มุ่งนำเสนอความสำคัญของผู้สูงอายุกับการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท ซึ่งสังคมไทยกำลังเผชิญกับการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างทางประชากรครั้งสำคัญโดยในหลายประเทศกำลังเผชิญสภาวการณ์การเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุโดยสมบูรณ์ ซึ่งคำว่า "ผู้สูงวัย" หมายถึงบุคคลที่มีอายุตั้งแต่ 60 ปีขึ้นไป ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่มีการเปลี่ยนแปลงในหลายด้าน เช่น ด้านร่างกาย จิตใจ และสังคม ระบบต่าง ๆ ในร่างกายจะทำงานได้ลดลง ทำให้ผู้สูงวัยต้องการการดูแลจากคนรอบข้าง และควรได้รับความสำคัญ การยกย่อง และการเทิดทูนจากสังคม ซึ่งบุคคลเหล่านี้เป็นผู้ทรงคุณวุฒิของชุมชนไม่ว่าจะเป็นด้านศิลปะวัฒนธรรม องค์ความรู้ในการจัดการความขัดแย้งในชุมชน ดังนั้นผู้สูงวัยจึงมีประประโยชน์ต่อชุมชนสังคมอย่างยิ่ง ซึ่งในการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทถือว่าเป็นการให้คู่กรณีมีโอกาสเจรจาตกลงกัน ระงับข้อพิพาททางแพ่ง และทางอาญาโดยสันติวิธีและปราศจากการวินิจฉัยชี้ขาดข้อพิพาท โดยไม่รวมถึงการไกล่เกลี่ยข้อ พิพาทที่ดำเนินในชั้นศาลและในการบังคับคดี โดยผู้สูงอายุบางท่านได้เข้ามาทำหน้าที่ในการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท ซึ่งการทำหน้าที่เป็นผู้ไกล่เกลี่ยข้อพิพาทนี้ผู้สูงอายุสามารถปฏิบัติหน้าที่ได้โดยสอดรับกับพระราชบัญญัติการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท พ.ศ. 2562 ตามมาตรา 3 แต่ผู้สูงวัยไกล่เกลี่ยข้อพิพาทยังขาดความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการไกล่เกลี่ยภายใน (สันติภายใน) เนื่องจากหลักสูตรอบรมที่มีอยู่เดิมมุ่งพัฒนาความรู้ภายนอกคือกฎหมายของการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท แต่ยังขาดการพัฒนาสันติภายในของผู้ไกล่เกลี่ยเอง อีกทั้งผู้สูงวัยไกล่เกลี่ยที่เพิ่งขึ้นทะเบียน ยังขาดทักษะในการไกล่เกลี่ย เนื่องจากมีชั่วโมงในภาคปฏิบัติน้อย ทำให้ขาดความมั่นใจในการไกล่เกลี่ยข้อพิพาท และผู้สูงวัยไกล่เกลี่ยขาดความรู้เรื่องขั้นตอนการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทที่ถูกต้องเป็นระบบ รวมไปถึงสูงวัยไกล่เกลี่ยยังขาดเทคนิควิธีการไกล่เกลี่ยข้อพิพาทที่เป็นมืออาชีพ และผู้สูงวัยไกล่เกลี่ยยังเขียนบันทึกข้อตกลงไม่ถูกต้องตามหลักเกณฑ์ที่กรมคุ้มครองสิทธิ์กำหนด จึงมีการจัดการเรียนสำหรับผู้ใหญ่ขึ้นเพื่อให้ความรู้และความเข้าใจ แก่ผู้สูงวัยที่เข้ามาทำหน้าที่ในการไกล่เกลี่ยให้มีความรู้ และนำไปสู่การไกล่เกลี่ยที่มีประสิทธิภาพและประสิทธิผลมากยิ่งขึ้น