จากฟ้อนเจิงสู่ฟ้อนผาง : อัตลักษณ์และลีลาการฟ้อนแบบล้านนาของพ่อ ครูมานพ ยาระณะ

บทคัดย่อ

การแสดงฟ้อนเจิง และฟ้อนผาง ของพ่อครูมานพ ยาระณะ เป็นกระบวนท่า
ฟ้อนที่แสดงออกถึงชั้นเชิงการต่อสู้และลีลาการฟ้อนที่งดงามเพื่อถวายเป็นพุทธบูชา
อันเป็นนาฏกรรมที่สะท้อนรูปแบบศิลปวัฒนธรรมอย่างหนึ่งของชาวล้านนาได้เป็นอย่าง
ดี
บทความนี้มุ่งศึกษาอัตลักษณ์และลีลาการฟ้อนแบบล้านนาของพ่อครูมานพ
ยาระณ ะ ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง ประจาปี 2548 ผู้มีความรู้
ความสามารถในการฟ้อนแบบล้านนา โดยเฉพาะฟ้อนเจิง และฟ้อนผาง ท่านมีแนวคิด
ในการประดิษฐ์การฟ้อนจากศิลปะการต่อสู้ผสมผสานกับความเชื่อ ความศรัทธาใน
พระพุทธศาสนา แล้วนามาประยุกต์กับลีลาการฟ้อนในแบบฉบับของตนเอง ทั้งยังเป็น
ศิลปินต้นแบบด้านการฟ้อนล้านนาในปัจจุบัน ทาให้ผลงานของท่านได้รับการสืบทอด
อนุรักษ์ ต่อยอดแนวความคิด และได้รับการยกย่องให้เป็นบรมครูด้านการฟ้อนล้านนา
ผลการศึกษาพบว่า พ่อครูมานพ ยาระณะ ได้รื้อฟื้นฟ้อนเจิงขึ้นมาใหม่ โดย
ได้จัดวางท่าฟ้อนให้เป็นระเบียบตามหลักนาฏยศาสตร์ และประดิษฐ์ฟ้อนผางขึ้นโดยนา
แม่ท่าฟ้อนเจิงมาเป็นแม่ท่าหลัก ทั้งใช้ภูมิปัญญาและความสามารถด้านการฟ้อนเจิงมา
เชื่อมโยงกันกับการฟ้อนผาง เพื่อสื่อถึงความเชื่อและความศรัทธาต่อพระพุทธศาสนา
ของชาวล้านนา ต่อมาวิทยาลัยนาฏศิลปเชียงใหม่ได้ประดิษฐ์ฟ้อนผางขึ้นใหม่ โดยมีพ่อ
ครูมานพ ยาระณะ เป็นผู้ให้แนวความคิดและรูปแบบการฟ้อน จึงกล่าวได้ว่าทั้งฟ้อนเจิง
และฟ้อนผางของพ่อครูมานพ ยาระณะ มีอิทธิพลอย่างสาคัญยิ่งต่อการประดิษฐ์ฟ้อน
ผางของวิทยาลัยนาฏศิลปเชียงใหม่