สภาพและเงื่อนไขการบริหารจัดการร่วมกันของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาเครือข่ายเกษตรกรผู้ผลิตข้าวอินทรีย์ในจังหวัดศรีสะเกษ
คำสำคัญ:
การบริหารจัดการร่วมกัน, การพัฒนาเครือข่ายเกษตรกรผู้ผลิตข้าวอินทรีย์บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสภาพและเงื่อนไขการบริหารจัดการร่วมกันของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาเครือข่ายเกษตรกรผู้ผลิตข้าวอินทรีย์ในจังหวัดศรีสะเกษ ผู้วิจัยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บข้อมูลโดยใช้แบบสัมภาษณ์เชิงลึกกับผู้ให้ข้อมูลสำคัญ คือ ผู้บริหาร ตัวแทน แกนนำ และผู้ปฏิบัติงานหลักขององค์กรที่เป็นผู้มีส่วนได้เสียทางนโยบาย (Stakeholders) ที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาเครือข่ายเกษตรกรผู้ผลิตข้าวอินทรีย์ในจังหวัดศรีสะเกษ จำนวน 13 คนและทำการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า สภาพการบริหารจัดการร่วมกันของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาเครือข่ายเกษตรกรผู้ผลิตข้าวอินทรีย์ แบ่งออกได้เป็น 3 ระยะ ได้แก่ 1) การส่งเสริมการรวมกลุ่มของเครือข่ายเกษตรกรผู้ผลิตข้าวอินทรีย์ 2) การส่งเสริมการผลิตข้าวอินทรีย์ และ 3) การส่งเสริมการตลาดของเครือข่ายเกษตรกรผู้ผลิตข้าวอินทรีย์ และเงื่อนไขที่นำไปสู่การบริหารจัดการร่วมกันของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาเครือข่ายเกษตรกรผู้ผลิตข้าวอินทรีย์ที่เกิดขึ้นตามแนวคิดการบริหารความร่วมมือจะประสบความสำเร็จได้มากน้อยเพียงใดนั้นขึ้นอยู่กับ 1) การติดต่อสื่อสาร ที่มีการปรึกษาหารือร่วมกันระหว่างภาคส่วนที่เข้ามาร่วมกันแสวงหาแนวทางการทำงานร่วมกันที่จะนำไปสู่การผลักดันเป้าหมายของทุกฝ่ายให้บรรลุผลเป้าหมาย 2) การสร้างความเชื่อมั่นเป็นแรงจูงใจในการทำงานร่วมกันระหว่างภาคส่วนที่เกิดขึ้นจากการสร้างความเชื่อมั่นซึ่งกันและกัน และ 3) การแลกเปลี่ยนทรัพยากรระหว่างภาคส่วนมีความสำคัญอย่างยิ่ง โดยเฉพาะอย่างองค์ความรู้ (knowledge) เนื่องด้วยการทำงานร่วมกันระหว่างภาคส่วนสิ่งที่สำคัญจะต้องมีความรู้ในการจัดการเครือข่ายความร่วมมือให้สามารถกำหนดแนวทางการปฏิบัติ กระบวนการ และการตัดสินใจในการบริหารแบบร่วมมือกันได้ ทั้งนี้การบริหารจัดการร่วมกันระหว่างภาคส่วนต่าง ๆ เกิดขึ้นภายใต้บทบาท หน้าที่ และความสามารถของแต่ละภาคส่วนที่มีโอกาสและข้อจำกัดที่แตกต่างกัน ปรากฎให้เห็นการบริหารจัดการร่วมกันตั้งแต่ต้นน้ำคือ การส่งเสริมการรวมกลุ่มเครือข่ายเกษตรกรผู้ผลิตข้าวอินทรีย์ กระทั่งปลายน้ำคือ การเชื่อมโยงตลาดให้กับเครือข่ายเกษตรกรผู้ผลิตข้าวอินทรีย์ ซึ่งจะก่อให้เกิดความเชื่อมโยงของเครือข่ายเกษตรกรผู้ผลิตข้าวอินทรีย์และเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันได้ทั้งในและต่างประเทศ
Downloads
เอกสารอ้างอิง
กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. (2560). “ยุทธศาสตร์เกษตรและสหกรณ์ ระยะ 20 ปี (พ.ศ. 2560 – 2579).” [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : https://www.nstda .or.th/ สืบค้น 10 มกราคม 2568.
กรมการข้าว. (2565). “การดำเนินงานโครงการส่งเสริมการผลิตข้าวอินทรีย์ ปี 2560-2564” [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : https://www.ricethailand.go.th สืบค้น 10 มกราคม 2568.
กิตติศักดิ์ ทองมีทิพย์. (2564). “พัฒนาการเกษตรกรรมของประเทศไทย : ในมิติด้านการพัฒนาชุมชน และคุณภาพชีวิต.” วารสารพัฒนศาสตร์. 4(1) : 132-162.
คณะกรรมการพัฒนาเกษตรอินทรีย์แห่งชาติ. (2560). ยุทธศาสตร์เกษตรและสหกรณ์ ระยะ20 ปี (พ.ศ.2560– 2579) และแผนพัฒนาการเกษตรในช่วงแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 12 (พ.ศ. 2560 – 2564). กรุงเทพฯ : คณะกรรมการพัฒนาเกษตรอินทรีย์แห่งชาติ.
เจนณรงค์์ สัันป่่าแก้้ว. (2567). “แนวทางการส่่งเสริมการผลิิตข้้าวอิินทรีย์์ของเกษตรกรในอำเภอบรบือ จัังหวัดมหาสารคาม.” วารสารวิจััยราชภััฏพระนคร สาขาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. 19(1) : 41–52.
นวัฒกร โพธิสาร และคณะ. (2566). “แนวทางการเสริมสร้างเครือข่ายวิสาหกิจชุมชนและการแปรรูปผลิตภัณฑ์ข้าวหอมมะลิอินทรีย์แบบมีส่วนร่วม.” วารสารการบริหารการปกครองและนวัตกรรมท้องถิ่น. 7(3) : 15–38.
ปราโมทย์ ยอดแก้ว. (2565). “การพัฒนาตลาดข้าวอินทรีย์ในสังคมไทย.” วารสารสันติศึกษาปริทรรศน์ มจร. 5(ฉบับพิเศษ) : 409-410.
เพียงกมล มานะรัตน์. (2564). “การศึกษาบทบาทภาคประชาสังคม ภาคเอกชน และภาครัฐในการนำนโยบายเกษตรอินทรีย์ไปปฏิบัติ: กรณีศึกษาการส่งเสริมการปลูกข้าวอินทรีย์ ในเขตภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล่าง.” วารสารสังคมศาสตร์และมานุษยวิทยาเชิงพุทธ. 6(10) : 311-317.
ไพลิน กิตติเสรีชัย. (2561). โลกาภิบาลมาตรฐานอาหาร : กรณีศึกษามาตรฐานข้าวอินทรีย์ไทย. วิทยานิพนธ์ปริญญารัฐศาสตร์ดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชารัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สำนักงานปลัดกระทรวงมหาดไทย. (2567). “ยุทธศาสตร์การพัฒนากลุ่มจังหวัดภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนล่าง 2.” [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : http:// www.osmnortheast-s2.moi.go.th/ub/ สืบค้น 11 มกราคม 2568.
สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร. (2561). “การควบคุมมาตรฐานสินค้าส่งออกข้าวหอมมะลิไทย.” [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : http://www.osmnortheast-s1.moi.go.th/ สืบค้น 11 มกราคม 2568.
องค์การอาหารและการเกษตรแห่งสหประชาชาติ. (2565). “ข้อมูลด้านอาหารและการเกษตร.” [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : https://www.fao.org/faostat /en/ สืบค้น 21 กุมภาพันธ์ 2568.
อลิสา เลี้ยงรื่นรมย์. (2562). “การจัดการความรู้เพื่อขยายผลการผลิตข้าวอินทรีย์ในพื้นที่ลุ่มน้ำปากพนัง.” วารสารสังคมศาสตร์และมานุษยวิทยาเชิงพุทธ. 6(7) : 165-167.
ตัวแทนวิสาหกิจชุมชนศูนย์ส่งเสริมขยายพันธุ์ข้าวตำบลหนองแค. (2568, มีนาคม 15). สัมภาษณ์.
ตัวแทนวิสาหกิจชุมชนศูนย์ส่งเสริมและผลิตเมล็ดพันธุ์ผักไหม. (2568, มีนาคม 18). สัมภาษณ์.
ตัวแทนสำนักงานพัฒนาที่ดินจังหวัดศรีสะเกษน. (2568, มีนาคม 12). สัมภาษณ์.
ตัวแทนศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวศรีสะเกษ. (2568, เมษายน 4). สัมภาษณ์.
ตัวแทนสำนักงานเกษตรจังหวัดศรีสะเกษ. (2568, เมษายน 4). สัมภาษณ์.
ตัวแทนสำนักงานพาณิชย์จังหวัดศรีสะเกษ. (2568, มีนาคม 12). สัมภาษณ์.
Ansell, S. Chris, A. & Gash, A. (2007). “Collaborative governance in theory and practice.” Journal of Public Administration Research and Theory. 28(1) : 16–32.
Bryson, J. & Stone, M. (2006). “The design and implementation of cross-sector Collaborations : Propositions form the literature.” Public Administration Review. 44(6) : 44–55.
Emerson, K.& Nabatchi, T. (2012). “An Integration framework for collaborative governance.” Journal of Public Administration Research and Theory. 22(1) : 1-29.
________. (2015). “Evaluating the Productivity of Collaborative Governance Regimes : A Performance Matrix.” Public Performance & Management Review. 38(4) : 717-747.
