แนวความคิดที่ทำให้รัฐรับรองผลผูกพันของสัญญาที่เอกชนทำขึ้น

บทคัดย่อ

     “สัญญา” เป็นเครื่องมือที่รัฐให้แก่บุคคลสำหรับใช้ในการก่อนิติสัมพันธ์ระหว่างกัน ปัจจุบันบุคคลในสังคมมีการทำสัญญาระหว่างกันเกิดขึ้นมากมายและหลากหลายรูปแบบ โดยเฉพาะอย่างยิ่งทุกวันนี้เป็นโลกแห่งเทคโนโลยี สัญญามีแต่จะทวีเกิดมากขึ้นและเกิดขึ้นได้อย่างรวดเร็วกว่าเมื่อก่อน เช่น การซื้อขายสินค้าออนไลน์ การจองห้องพักออนไลน์ หรือการทำสัญญาโดยการคลิก “ตกลง (Agree)” หรือ “ยอมรับ (Accept)” ข้อตกลงและเงื่อนไข (Terms and Conditions) ในการเข้าใช้แอปพลิเคชันมือถือหรือโปรแกรมคอมพิวเตอร์ต่างๆ เป็นต้น บุคคลทั่วไปล้วนทราบดีว่าเมื่อสัญญาได้เกิดขึ้นแล้วคู่สัญญามีหน้าที่หรือหนี้ที่จะต้องปฏิบัติตามนั้นและหากไม่ปฏิบัติตามก็จะเป็นการผิดสัญญา โดยในทางกฎหมายหากมีการผิดสัญญาเกิดขึ้น เจ้าหนี้ก็มีสิทธิที่จะร้องขอต่อศาลซึ่งเป็นองค์กรของรัฐให้บังคับชำระหนี้ได้ การที่สามารถฟ้องร้องต่อศาลของรัฐได้กล่าวอีกนัยหนึ่งคือ เป็นการที่รัฐได้รับรองการมีผลผูกพันของสัญญาที่บุคคลทำขึ้นนั่นเอง
     บทความนี้เป็นการนำเสนอถึงแนวความคิดเบื้องหลังที่ทำให้รัฐรับรองการมีผลผูกพันของสัญญาที่เอกชนได้ทำขึ้นโดยพิจารณาจากแนวความคิดทางนิติปรัชญา แนวความคิดทางนิติศาสตร์ และแนวความคิดทางเศรษฐศาสตร์ เพื่อให้ทราบถึงแนวความคิดอันเป็นรากฐานในเรื่องนี้อย่างลึกซึ้งผ่านทางมุมมองที่หลากหลาย ในด้านนิติปรัชญาแนวความคิดที่สนับสนุนหลักการนี้ปรากฏอยู่ในเรื่องกฎหมายธรรมชาติ (Natural Law) และทฤษฎีสัญญาประชาคม (Social Contract Theory) ส่วนแนวความคิดทางนิติศาสตร์พิจารณาได้จากหลักอิสระในทางแพ่ง (Private Autonomy) และหลักเสรีภาพในการทำสัญญา (Freedom of Contract) สำหรับแนวความคิดทางเศรษฐศาสตร์สามารถพิจารณาจากจัดสรรทรัพยากรตามแนวความคิดอรรถประโยชน์นิยม (Utilitarianism) อย่างไรก็ตาม แม้ว่าโดยหลักแล้วเมื่อบุคคลได้ทำสัญญาขึ้นรัฐจะรับรองการมีผลผูกพันของสัญญานั้น แต่ทว่าหลักการนี้ก็ต้องอยู่ภายในกรอบหรือขอบเขตที่สมควรด้วย