The เศรษฐกิจสังคมครัวเรือน และแนวทางการจัดการทรัพยากรชายฝั่งโดยชุมชน ในพื้นที่หมู่เกาะระ – เกาะพระทอง

บทคัดย่อ

 การวิจัยเชิงคุณภาพนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสภาพเศรษฐกิจสังคมครัวเรือน และศึกษาแนวทางการจัดการทรัพยากรชายฝั่งโดยชุมชน ในพื้นที่หมู่เกาะระ – เกาะพระทอง อำเภอคุระบุรี จังหวัดพังงา โดยใช้วิธีการประเมินสภาวะชนบทอย่างเร่งด่วน จำนวน 10 ชุมชน และใช้แบบสอบถามในการเก็บรวบรวมข้อมูลเชิงปริมาณจากกลุ่มตัวอย่าง จำนวน 54 คน ระหว่างเดือนมิถุนายนจนถึงเดือนสิงหาคม 2562 วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพโดยการวิเคราะห์ข้อมูลแบบสร้างข้อสรุป และนำเสนอผลการศึกษาเชิงพรรณนา ใช้สถิติเชิงบรรยาย ได้แก่ ค่าความถี่ และค่าร้อยละ ผลการวิจัยพบว่าชุมชนที่เป็นพื้นที่ศึกษาเป็นชุมชนชายฝั่งขนาดเล็ก ประสบปัญหาสภาพภูมิอากาศไม่เอื้ออำนวยต่อการประกอบอาชีพทั้งการทำประมงชายฝั่งและการเกษตร ประชากรในพื้นที่ส่วนใหญ่จบการศึกษาภาคบังคับ ประกอบอาชีพประมงชายฝั่งตามฤดูกาลควบคู่กับอาชีพเกษตรกรรม โดยใช้เครื่องมือประมงที่เป็นภูมิปัญญาในท้องถิ่นที่ได้รับการสืบทอดกันมาจากบรรพบุรุษ จำนวน 14 ชนิด สัตว์น้ำที่จับได้จากการทำประมงชายฝั่งมีลักษณะคล้ายคลึงกัน และมีภาวะหนี้สินโดยกู้ยืมจากธนาคารเพื่อใช้จ่ายในชีวิตประจำวัน
ส่วนใหญ่เป็นสมาชิกกลุ่มหรือองค์กรในชุมชน และไม่มีเอกสารสิทธิ์ในการถือครองที่ดิน การใช้ประโยชน์จากทรัพยากรชายฝั่งเพื่อการทำประมงชายฝั่งเป็นส่วนใหญ่ โดยเห็นว่าการทำประมงโดยใช้เครื่องมือผิดกฎหมาย และการท่องเที่ยวทางทะเลส่งผลกระทบอย่างมากต่อชายฝั่ง และยังเห็นว่าการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศจากภาวะโลกร้อน
ส่งผลกระทบมากต่อชุมชนชายฝั่งและทำให้รายได้จากการจับสัตว์น้ำลดลง สำหรับแนวทางการบริหารจัดการทรัพยากรชายฝั่งในชุมชนของตนเองพบว่า ชุมชนชายฝั่งควรเป็นผู้ดำเนินการหลักในการอนุรักษ์และใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติในท้องถิ่นโดยมีหน่วยงานภาครัฐหรือองค์กรที่เกี่ยวข้องเป็นผู้มีบทบาทหน้าที่สำคัญในการสนับสนุน การบังคับใช้กฎหมายอย่างเข้มงวดและมีความยุติธรรม และควรให้ข้อแนะนำในการปรับตัวของชุมชนเพื่อให้ทันต่อการเปลี่ยนแปลง โดยคำนึงถึงความสอดคล้องกับประวัติศาสตร์ วิถีชีวิต ประเพณี วัฒนธรรม และความต้องการของชุมชน และส่งเสริมให้ชุมชนมีส่วนร่วมในการบริหารจัดการทรัพยากรชายฝั่งในท้องถิ่นของตนเอง