บาติกยอกยาการ์ตาบนเส้นทางประวัติศาสตร์ทางการเมืองเชิงวัฒนธรรมในยุคปฏิรูปอินโดนีเซีย

บทคัดย่อ

 บทความวิจัยชิ้นนี้มีวัตถุประสงค์ที่ต้องการศึกษาประวัติศาสตร์ทางการเมือง เชิงวัฒนธรรมของบาติกเมืองยอกยาการ์ตาในยุคปฏิรูป ประเทศอินโดนีเซีย อันเป็นผลสืบเนื่องมาจากการได้รับการขึ้นทะเบียนให้บาติกอินโดนีเซียเป็นมรดกโลกจากองค์การยูเนสโกเมื่อปี 2009 ความสำเร็จในครั้งนี้เปรียบเสมือนการประกอบสร้างอัตลักษณ์ให้แก่
ชาติอินโดนีเซียอย่างเป็นทางการ อย่างไรก็ตาม ภายใต้การดำเนินการดังกล่าวเต็มไปด้วยการเคลื่อนไหวในลักษณะการเมืองเชิงวัฒนธรรมที่มีการต่อสู้ช่วงชิงความเป็นเจ้าของวัฒนธรรมบาติกระหว่างประเทศอินโดนีเซียและประเทศมาเลเซีย เหตุผลในการเลือกบาติกยอกยาการ์ตาในการศึกษาครั้งนี้ เนื่องจากบาติกยอกยาการ์ตาได้รับการขนานนามว่าเป็น “บาติกคลาสสิคหรือบาติกดั้งเดิม” ทำให้บาติกยอกยาการ์ตาได้กลายเป็นภาพตัวแทนของบาติกอินโดนีเซีย ประกอบกับเมืองยอกยาการ์ตามีความสำคัญในแง่ของประวัติศาสตร์ทางการเมืองและวัฒนธรรมอินโดนีเซีย ในแง่ประวัติศาสตร์ทางการเมือง เมืองยอกยาการ์ตาถือเป็นเมืองที่มีความสำคัญในยุคการสร้างชาติอินโดนีเซีย กล่าวคือ เมืองแห่งนี้เคยเป็นฐานที่ตั้งของเมืองหลวงอินโดนีเซียในช่วงการเรียกร้องอิสรภาพส่งผลให้ได้รับการแต่งตั้งให้เป็น เขตปกครองพิเศษยอกยาการ์ตาจวบจนปัจจุบัน สำหรับแง่ประวัติศาสตร์ทางวัฒนธรรม เมืองยอกยาการ์ตาเป็นเมืองที่ยังคงเต็มไปด้วยการธำรงรักษาไว้ซึ่งวัฒนธรรมชวาแบบดั้งเดิม หนึ่งในนั้นคือวัฒนธรรม “บาติก” บาติกยอกยาการ์ตามิได้ผลิตขึ้นเพื่อเป็นเพียงเครื่องแต่งกายที่ทรงคุณค่าและความงามเท่านั้น แต่ยังทำหน้าที่สะท้อนภาพทางสังคมชวารวมไปถึงภาพรวมของสังคมอินโดนีเซีย นอกจากนี้ชาวชวาผู้ซึ่งเป็นกลุ่มประชากรหลักของประเทศได้ขับเน้นความเป็นชวาให้ปรากฏเด่นชัดผ่านศิลปวัฒนธรรมต่าง ๆ ความเป็นชวาที่ส่งผ่านบาติกยอกยาการ์ตาจึงถูกนำมาเป็นส่วนหนึ่งในการประกอบสร้างอัตลักษณ์แห่งชาติในยุคปฏิรูปอินโดนีเซีย นัยยะนี้แสดงให้เห็นว่าการเมืองและวัฒนธรรมมิอาจแยกออกจากกันได้