ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. กระบวนทัศน์หลังสมัยใหม่นิยมในพระอัจฉริยภาพของพระบาทสมเด็จ พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร

บทคัดย่อ

บทความนี้มุ่งเน้นวิเคราะห์พระอัจฉริยภาพทางด้านทัศนศิลป์ วาทศิลป์ และวรรณศิลป์ในพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร ที่สอดคล้องกับกระบวนทัศน์หลังสมัยใหม่นิยม ได้แก่ 1) ด้านทัศนศิลป์ ในภาพจิตรกรรม     ฝีพระหัตถ์ที่ทรงวาดและทรงเขียนตั้งแต่ปีพ.ศ. 2502 - 2510  2) ด้านวาทศิลป์ ในพระราชดำรัสที่พระราชทานให้แก่พสกนิกรชาวไทยใน 2 โอกาส คือ พระราชดำรัสที่เกี่ยวกับ “ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง” และพระราชดำรัสที่เกี่ยวกับพระราชสถานะในฐานะองค์ประมุขของชาติ  และ 3) ด้านวรรณศิลป์ ในพระราชนิพนธ์เรื่อง “พระมหาชนก” ที่ตีพิมพ์ครั้งแรกในปีพ.ศ. 2539 เนื่องในโอกาสที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพล        อดุลยเดชฯ ทรงครองสิริราชสมบัติครบ 50 ปี

พระอัจฉริยภาพด้านทัศนศิลป์แสดงให้เห็นว่า พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชฯ ทรงปรับใช้เทคนิคที่เน้นความเป็นอเนกภาพในลักษณะการผสมผสาน ก่อให้เกิดลักษณะเฉพาะที่โดดเด่น พระอัจฉริยภาพในด้านวาทศิลป์นั้น พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชฯ ทรงปฏิเสธองค์ความรู้ด้านการพัฒนาที่ต้องมีเพียงระบบทุนนิยมแต่เพียงด้านเดียว หากแต่ทรงมีพระราชดำริให้นำปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาปรับใช้ไปพร้อม ๆ กัน และทรงปฏิเสธอำนาจของพระองค์ในฐานะ “องค์อธิปัตย์” แต่ทรงเชื่อในเสรีภาพและความเท่าเทียมกัน และพระอัจริยภาพทางด้านวรรณศิลป์ ก็แสดงให้เห็นอย่างเด่นชัดว่า พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชฯ ทรงตีความ เลียนแบบ และแปลงสารจากชาดกในสมัยพุทธกาล กล่าวคือ ทรงอ่านชาดกในลักษณะตัวบทแบบเปิด และทำให้ชาดกนั้นกลายเป็นผลงานวรรณกรรมร่วมสมัยสำหรับผู้อ่านทั่วไป พระอัจฉริยภาพทั้งหมดนี้ล้วนแสดงให้เห็นถึงกระบวนทัศน์หลังสมัยใหม่นิยมของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร อย่างเด่นชัด