พิธีกรรมบวชต้นไม้: มโนทัศน์คลาดเคลื่อนของแบบเรียนสังคมศึกษาในประเทศไทย

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอมโนทัศน์คลาดเคลื่อนของแบบเรียนวิชาสังคมศึกษาในประเทศไทยผ่านการศึกษาพิธีกรรมบวชต้นไม้ ผลการศึกษา พบว่า พิธีกรรมบวชต้นไม้เกิดขึ้นเพื่อการต่อรองในมิติที่หลากหลาย คือ 1) การต่อรองความเชื่อดั้งเดิมกับหลักพุทธศาสนา 2) การต่อรองพิธีกรรมบวชต้นไม้กับหลักทางพุทธศาสนา 3) การต่อรองพิธีกรรมบวชต้นไม้กับความสัมพันธ์ทางอำนาจ และ 4) การต่อรองพิธีกรรมบวชต้นไม้ผ่านสัญศาสตร์ โดยพิธีกรรมบวชต้นไม้ สะท้อนให้เห็นถึงการเลื่อนไหลของความสัมพันธ์ภายใต้พิธีกรรมบวชต้นไม้ที่แฝงไว้ซึ่งปฏิบัติการทางสังคม สัญญะ และความสัมพันธ์เชิงอำนาจในปรากฏการณ์ ทั้งนี้การเลื่อนไหลของความสัมพันธ์ มิได้ปรากฏในลักษณะที่ตายตัว แต่สามารถปรับเปลี่ยนไปตามบริบทเงื่อนไขที่เกิดขึ้นในแต่ละพื้นที่ทางสังคม ซึ่งมิได้เป็นเพียงแค่การดูแลและอนุรักษ์ธรรมชาติเท่านั้น แต่พิธีกรรมบวชต้นไม้ถูกนำมาใช้เป็นเครื่องมือในการสร้างอำนาจและการต่อรองของความสัมพันธ์ให้เกิดขึ้นกับกลุ่มคนต่าง ๆ อาทิ กลุ่มประชาชน คณะสงฆ์ หรือหน่วยงานภาครัฐ และหากผู้สอนและสถานศึกษาสร้างการรับรู้และความเข้าใจให้แก่ผู้เรียนในมิติที่หลากหลาย ย่อมจะเป็นพื้นฐานให้แก่ผู้เรียนเกิดการรับรู้และเข้าใจต่อปรากฏการณ์ต่าง ๆ ทางสังคมมากขึ้น