การจัดองค์กรและกลไกในการจัดการเลือกตั้ง ของคณะกรรมการการเลือกตั้งที่นำไปสู่ความสุจริตและเที่ยงธรรม

บทคัดย่อ

การเลือกตั้งเป็นจุดเริ่มต้นของประชาธิปไตยที่มอบอำนาจให้ผู้แทนประชาชนที่ได้รับการเลือกตั้งเข้าไปทำหน้าที่ฝ่ายนิติบัญญัติและฝ่ายบริหารเพื่อทำหน้าที่ปกครองประเทศ ดังนั้น ผู้สมัครรับเลือกตั้งและสรรคการเมืองจึงมีการแข่งขันกันทุกรูปแบบเพื่อให้ตนได้รับชัยชนะในการเลือกตั้งเพื่อที่จะเข้าไปมีอำนาจในการปกครองประเทศในการแข่งขันดังกล่าวจึงต้องมีกรรมการที่มีความซื่อสัตย์สุจริต เป็นกลางทางการเมืองมีความกล้าหาญและปราศจากอคติทั้งปวง มาควบคุมการเลือกตั้งให้เป็นไปโดยสุจริตและเที่ยงธรรม ปราศจากการซื้อสิทธิขายเสียง การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรก่อนรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 กระทรวงมหาดไทยเป็นผู้จัดการเลือกตั้ง ตั้งแต่การเลือกตั้งครั้งแรก เมื่อวันที่ 15 พฤศจิกายน พ.ศ. 2475 เรื่อยมาจนถึงการเลือกตั้งครั้งที่ 22 เมื่อวันที่ 6 มกราคม พ.ศ. 2544 เป็นการเลือกตั้งตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 ในการเลือกตั้งดังกล่าว คณะกรรมการการเลือกตั้งเป็นผู้จัดการเลือกตั้ง นับแต่นั้นมาคณะกรรมการการเลือกตั้งเป็นผู้จัดการเลือกตั้ง หรือเลือก หรือออกเสียงประชามติตลอดมาจนถึงปัจจุบัน ซึ่งรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 ได้จัดองค์กรและกลไกในการจัดการเลือกตั้งเพิ่มขึ้นจากรัฐธรรมนูญฉบับก่อน ๆ หลายประการ อาทิเช่น ได้เพิ่มจำนวนคณะกรรมการการเลือกตั้งจากห้าคนเป็นเจ็ดคน และเพิ่มคุณสมบัติให้สูงขึ้น เพิ่มอำนาจให้คณะกรรมการการเลือกตั้งแต่ละคน มีอำนาจสั่งให้ระงับ ยับยั้ง แก้ไขเปลี่ยนแปลง หรือสั่งให้กระทำการอย่างใดอย่างหนึ่งตามที่เห็นสมควร เมื่อพบเห็นการกระทำที่มีเหตุอันควรสงสัยว่า การเลือกตั้งมิได้เป็นไปโดยสุจริตและเที่ยงธรรม หรือเป็นไปโดยมิชอบด้วยกฎหมาย
ให้พนักงานที่คณะกรรมการการเลือกตั้งแต่งตั้งให้สืบสวนหรือไต่สวนเป็นเจ้าพนักงานตามประมวลกฎหมายอาญา และเป็นพนักงานฝ่ายปกครองหรือตำรวจชั้นผู้ใหญ่ ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา และให้มีอำนาจเช่นเดียวกับพนักงานสอบสวนตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา ให้คณะกรรมการการเลือกตั้งกำหนดมาตรการคุ้มครองพยาน กันบุคคลไว้เป็นพยาน จัดตั้งงบประมาณเพื่อเป็นค่าใช้จ่ายในการแสวงหาข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับการกระทำใดอันเป็นการฝ่าฝืนหรือไม่ปฏิบัติตามกฎหมายเกี่ยวกับการเลือกตั้งและพรรคการเมือง หรือจะมีผลให้การเลือกตั้งมิได้เป็นไปโดยสุจริตหรือเที่ยงธรรม หรือมิได้เป็นไปโดยชอบด้วยกฎหมาย รวมตลอดทั้งให้รางวัลแก่ผู้ชี้เบาะแสการกระทำการอันไม่สุจริตหรือเที่ยงธรรมในการเลือกตั้ง

            ในกรณีที่คณะกรรมการการเลือกตั้งยื่นคำร้องต่อศาลฎีกาหรือศาลอุทธรณ์แล้วแต่กรณี เพื่อสั่งเพิกถอนสิทธิสมัครรับเลือกตั้งหรือเพิกถอนสิทธิเลือกตั้ง ให้ศาลฎีกาหรือศาลอุทธรณ์นำสำนวนการสืบสวนหรือไต่สวนของคณะกรรมการการเลือกตั้งมาใช้เป็นหลักในการพิจารณา เป็นต้น การจัดองค์กรและกลไกในการจัดการเลือกตั้งดังกล่าว เพื่อให้คณะกรรมการการเลือกตั้งสามารถปฏิบัติภารกิจที่กำหนดเพิ่มขึ้นในลักษณะเชิงรุกเกี่ยวกับการจัดหรือดำเนินการจัดการเลือกตั้ง ควบคุม ดูแลการเลือกตั้งและการเลือกให้เป็นไปโดยสุจริตและเที่ยงธรรม และป้องกันการทุจริตการเลือกตั้งให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น และเพื่อให้ได้กรรมการการเลือกตั้งที่สามารถปฏิบัติหน้าที่และใช้อำนาจได้อย่างถูกต้อง เที่ยงธรรมและไม่เลือกปฏิบัติ อันจะทำให้เกิดการยอมรับจากทุกภาคส่วน นอกจากนี้ การที่จะทำให้การเลือกตั้งเป็นไปโดยสุจริตและเที่ยงธรรมปราศจากการซื้อสิทธิขายเสียงได้นั้น คณะกรรรมการการเลือกตั้งจะต้องได้รับความร่วมมือจากภาคประชาชน พรรคการเมือง ผู้สมัครรับเลือกตั้งและส่วนราชการในการช่วยเหลือและคอยเป็นหูเป็นตาให้แก่คณะกรรมการการเลือกตั้งทั้งก่อนการเลือกตั้ง ระหว่างการเลือกตั้ง และภายหลังการเลือกตั้ง ในการชี้เบาะแสการซื้อสิทธิของผู้สมัครรับเลือกตั้งและพรรคการเมือง และการขายเสียงของผู้มีสิทธิเลือกตั้ง หากพบเห็นการกระทำดังกล่าวหรือพบเห็นเกี่ยวกับการกระทำผิดเกี่ยวกับกฎหมายเลือกตั้งต้องรีบรายงานเหตุการณ์ให้คณะกรรมการการเลือกตั้งทราบพร้อมพยานหลักฐานโดยเร็ว อีกทั้งคณะกรรมการการเลือกตั้งจะต้องปฏิบัติงานในเชิงรุก ต้องติดตาม ตรวจสอบและหาข่าวเกี่ยวกับพรรคการเมือง ผู้สมัครรับเลือกตั้ง หัวคะแนนและผู้มีส่วนเกี่ยวข้องในการเลือกตั้งแต่ละพื้นที่ โดยจัดส่งผู้ตรวจการเลือกตั้ง เจ้าหน้าที่ของสำนักงานคณะกรรมการการเลือกตั้งทั้งจากส่วนกลางและในพื้นที่ลงพื้นที่เพื่อหาข่าวในเชิงลึกแล้วรายงานพฤติกรรมของพรรคการเมือง ผู้สมัครรับเลือกตั้ง หัวคะแนนและผู้มีส่วนเกี่ยวข้องในการเลือกตั้งดังกล่าวว่ามีการกระทำอันเป็นเหตุให้การเลือกตั้งไม่สุจริตและเที่ยงธรรมหรือไม่อย่างไร คณะกรรมการการเลือกตั้งจะต้องจัดทำบัญชีรายชื่อบุคคลที่กระทำการทุจริตในการเลือกตั้ง เช่น การซื้อสิทธิขายเสียงเอาไว้เพื่อนำไปใช้เป็นข้อมูลในการป้องกันและปราบปรามการทุจริตการเลือกตั้ง และดำเนินคดีแก่ผู้กระทำความผิดดังกล่าว เป็นต้น ดังนั้น หากทุกภาคส่วนให้ความร่วมมือกับคณะกรรมการการเลือกตั้งในการจัดการเลือกตั้งแล้ว จะทำให้ได้นักการเมืองที่มีความซื่อสัตย์สุจริต มีคุณธรรมจริยธรรมเข้าไปบริหารประเทศให้เกิดความเจริญรุ่งเรือง