ประวัติศาสตร์ชุมชนกับการท่องเที่ยว: กรณีศึกษา ชุมชนสามเรือน ตำบลสามเรือน อำเภอบางปะอิน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

Community History and Tourism: Case Study in Samruern Community, Samruern Sub–District, Bang Pa–In District, Ayutthaya Province

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสภาพชุมชนสามเรือนและประวัติศาสตร์ท้องถิ่นของชุมชนสามเรือน 2) เพื่อสร้างแนวทางการส่งเสริมการท่องเที่ยวทางด้านประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมของชุมชนสามเรือน วิธีการศึกษาเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ ที่ใช้รูปแบบของการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม ผลการวิจัยพบว่า 1) ชุมชนสามเรือนมีประวัติศาสตร์ท้องถิ่นของชุมชนที่มีความเชื่อมโยงเกี่ยวข้องกับพื้นที่บางปะอินตั้งแต่ในสมัยกรุงศรีอยุธยา เนื่องจากทำเลที่ตั้งของชุมชนอยู่ริมลำคลองสายหลักอย่าง “คลองโพธิ์” ที่เป็นลำน้ำสายรองที่ไหลมาจากแม่น้ำเจ้าพระยาที่อยู่ทางตอนใต้ของกรุงศรีอยุธยา การตั้งถิ่นฐานของคนในชุมชนสามเรือนตั้งแต่เริ่มแรกแสดงให้เห็นถึงที่มาของชื่อชุมชน ชื่อหมู่บ้านที่มีลักษณะเฉพาะเป็นเอกลักษณ์ภายในชุมชนมาจนถึงปัจจุบัน ชุมชนได้รับการพัฒนาให้เป็นหมู่บ้านท่องเที่ยวเชิงนิเวศ ผลิตภัณฑ์ชุมชนที่โดดเด่น คือ เห็ดตับเต่า มีประเพณีวัฒนธรรมท้องถิ่น คือ ประเพณีอาบน้ำคืนเพ็ญ และการทำกระทงตาลปัตร 2) แนวทางการส่งเสริมการท่องเที่ยวของชุมชน โดยเฉพาะอัตลักษณ์ของชุมชน คือ การท่องเที่ยวเชิงนิเวศ มีการจัดกิจกรรมงานวันเห็ดตับเต่างามที่สามเรือน มาช่วงหลายปีที่ผ่านมา แต่สำหรับการท่องเที่ยวชุมชนทางด้านประวัติศาสตร์และวัฒนธรรม ชุมชนต้องส่งเสริมการมีส่วนร่วมจากทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง ในการสร้างศูนย์การเรียนรู้ทางด้านประวัติศาสตร์ชุมชนเพื่อสร้างองค์ความรู้ทางด้านประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมท้องถิ่นในชุมชนสามเรือน สร้างความตระหนักในการอนุรักษ์ประวัติศาสตร์อันเก่าแก่ของท้องถิ่นตนเอง และเป็นการสร้างการเรียนรู้ในชุมชนผ่านการเล่าเรื่อง ชุมชนต้องมีการพัฒนาบุคลากรทางด้านการท่องเที่ยว โดยเฉพาะทางด้านมัคคุเทศก์ท้องถิ่นหรือปราชญ์เล่าเรื่องชุมชนในการเผยแพร่ข้อมู้ลทางด้านประวัติศาสตร์ท้องถิ่นของชุมชนต่อสาธารณชน และเป็นการสืบทอดการถ่ายทอดองค์ความรู้เดิมผ่านการเล่าเรื่องชุมชนไม่ให้สูญหายไป