ประวัติการบันทึกโน้ตดนตรีไทย

บทคัดย่อ

โน้ตเพลง ถือว่าเป็นเครื่องมือสื่อสารของวงการดนตรีที่สำคัญมาก การเรียนการสอนดนตรีไทยในอดีตรวมถึงการบรรเลงไม่นิยมใช้โน้ตเพลง มักนิยมการเรียนการสอนด้วยวิธีมุขปาฐะ สอนกันตัวต่อตัวด้วยการบอกเล่าแล้วให้ปฏิบัติครู อยู่ในสำนักดนตรี แต่ต่อมาระบบการเรียนการสอนดนตรี  เริ่มอยู่ในระบบการศึกษาปกติที่อยู่ในชั้นเรียน ฉะนั้นการเรียนการสอนดนตรีไทยจึงต้องปรับปรุงให้เหมาะสมกับสถานการณ์ โดยมีการใช้โน้ตเพลงมาประกอบการเรียนการสอนช่วยความจำ การบันทึกโน้ตเพลงไทยนั้นเกิดขึ้นครั้งแรกในรัชสมัยของสมเด็จพระนารายณ์มหาราช โดยราชฑูตชาวฝรั่งเศสชื่อ ลาลูแบร์ บันทึกเพลงไทยด้วยระบบโน้ตสากลไว้ 1 เพลง ต่อมาในรัชสมัยของพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้มีการบันทึกเพลงไทยใช้ประกอบการบรรเลงวงแตรวง เพื่อการเดินแถวของทหาร โดยชาวอังกฤษ ชื่อร้อยเอกอิมเปย์และร้อยเอกน็อกซ์ ต่อมากรมพระนครสวรรค์วรพินิตได้บันทึกเพลงไทยด้วยระบบโน้ตสากลและยังมอบหมายให้พระสหายคือ นาย พอลซีริค บันทึกเพลงไทยไว้จำนวนมาก    ต่อมาพันโทพระอภัยพลรบ ได้คิดระบบโน้ตไทยโดยอาศัยพื้นฐานมาจากระบบโน้ตสากลโดยใช้ตัวอักษรไทยแทนระดับเสียง ต่อมาหลวงประดิษฐ์ไพเราะ(ศร ศิลปบรรเลง) ได้คิดโน้ตระบบตัวเลขไทย ๙ ตัวขึ้นมา ในระยะเวลาใกล้เคียงกันได้เกิดระบบโน้ตตัวเลขของร้านดุริยบรรณ ซึ่งเป็นที่นิยมมากในยุคนั้น ต่อมาราชบัณฑิตยสภา ได้มอบหมายให้พระเจนดุริยางค์บันทึกเพลงไทยด้วยระบบโน้ตสากล และกรมศิลปากรก็เริ่มบันทึกโน้ตเพลงไทยด้วยระบบโน้ตสากลเช่นกัน ซึ่งจัดพิมพ์เผยแพร่ได้ 2 ชุด คือชุดโหมโรงเย็นและชุดทำขวัญ ต่อมาพระเจนดุริยางค์ได้นำระบบโน้ตเชอเว่มาบันทึกเพลงไทย  ในระยะเวลาต่อมากรมศิลปากรได้ออกวารสารเผยแพร่เพลงไทยด้วยระบบโน้ตสากล ฉบับละ1 เพลง แล้วต่อมาได้นำเพลงจากวารสารนั้นมารวบรวมจัดพิมพ์เป็นหนังสือ ชื่อโน้ตเพลงไทยเล่ม 1 2 และ 3 ต่อมา นายสุดใจ ศรีเบ็ญจา ได้นำเสนอการบันทึกโน้ตเพลงไทยด้วยระบบโน้ตสากล ซึ่งมีวิธีการบันทึกต่างกันเล็กน้อยกับของกรมศิลปากร ต่อมาได้เกิดระบบโน้ตตัวอักษรไทย ที่เรียกว่าระบบ ด ร ม ฟ ขึ้น  ซึ่งนิยมใช้แพร่หลายในปัจจุบันนี้ ต่อมาในวโรกาสแห่งปีกาญจนากรมศิลปากรได้มีการพิมพ์โน้ตเพลงไทยทั้ง 3 เล่มนั้นใหม่อีกครั้งหนึ่ง โดยบันทึกโน้ตสากลด้วยระบบคอมพิวเตอร์ และต่อมามหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ได้จัดพิมพ์โน้ตเพลงไทยที่ได้ต้นฉบับมาจากอเมริกาเผยแพร่ด้วยระบบโน้ตสากล