ทิศทางและแนวทางการศึกษาคติชนสมัยใหม่ในสังคมไทย

Main Article Content

พลกฤษณ์ วสีวิวัฒน์
สุภาวดี วสีวิวัฒน์
ชญาดา ชูชัยสิงหะกุล
จตุพร เจริญพรธรรมา

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้มุ่งสำรวจทิศทางและเสนอแนวทางการศึกษาคติชนสมัยใหม่ในสังคมไทย             โดยสังเคราะห์ผลงานที่ศึกษาเรื่องเล่าสมัยใหม่ เพลงร้องเล่นสมัยใหม่ และปริศนาคำทายสมัยใหม่ อีกทั้งนำเอกสารที่เกี่ยวข้องกับคติชนสมัยใหม่มาประกอบการศึกษา พบว่า ทิศทางการศึกษาคติชนสมัยใหม่          ในสังคมไทยอยู่ในระยะเริ่มต้น แต่ก็มีแนวโน้มความสนใจเพิ่มขึ้น ส่วนใหญ่เป็นการศึกษาเรื่องเล่าสมัยใหม่             จึงยังมีข้อมูลให้ศึกษาอีกจำนวนมาก ส่วนแนวทางการศึกษาคติชนสมัยใหม่ในสังคมไทยอาจเป็นการรวบรวมคติชนร่วมสมัยชนิดแยกย่อยหรือคติชนของกลุ่มคนต่าง ๆ มาศึกษา เก็บข้อมูลโดยสัมภาษณ์ผู้ให้ข้อมูลสำคัญหรือจากสื่อสมัยใหม่ แล้วจึงวิเคราะห์ลักษณะของคติชน พร้อมนำแนวคิดทฤษฎีทางมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์มาประกอบการศึกษา จะทำให้เข้าใจความคิดความเชื่อของกลุ่มคนและปรากฏการณ์ในสังคมร่วมสมัยได้อีกทางหนึ่ง การศึกษาคติชนสมัยใหม่อาจช่วยขยายขอบเขตของคติชนวิทยาในสังคมไทยให้กว้างขวางออกไป ทำให้คติชนวิทยาเป็นศาสตร์ที่ร่วมสมัย และเห็นแนวโน้มของการศึกษาในอนาคตชัดเจนขึ้น  

Article Details

บท
บทความวิชาการ

References

งามพิศ สัตย์สงวน. (2545). ทัศนคติเกี่ยวกับเพศสัมพันธ์ของนักศึกษาไทยและนักศึกษาอเมริกัน : การวิจัย ข้ามวัฒนธรรม. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

ฐิรวุฒิ เสนาคำ. (2544). แนะนำหนังสือ Debating Cultural Hybridity. ศิลปศาสตร์สำนึก. 1(2), 45-55.

นลิน สินธุประมา. (2560). เรื่องผีในสังคมไทยร่วมสมัย : บทบาทและการผสมผสานทางวัฒนธรรม. (ปริญญานิพนธ์ปริญญาอักษรศาสตรบัณฑิต). กรุงเทพฯ: คณะอักษรศาสตร์

จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

ปฐม หงษ์สุวรรณ. (2546). มุขตลกในอินเตอร์เน็ต: การสืบทอดและความเปลี่ยนแปลงของสังคมไทย.

ใน จำเริญลักษณ์ ธนะวังน้อย (บ.ก.). สื่อกับมานุษยวิทยา. กรุงเทพฯ: ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร

(องค์การมหาชน), 149-183.

ประคอง นิมมานเหมินท์. (2545). นิทานพื้นบ้านศึกษา (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพฯ: โครงการเผยแพร่

ผลงานวิชาการ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

พริมรตา จันทรโชติกุล. (2562). คติชนกับการสร้างอัตลักษณ์ทหาร: กรณีศึกษาสถาบันการศึกษาและการฝึก ทางทหารกองทัพอากาศไทย. (วิทยานิพนธ์ปริญญาอักษรศาสตรดุษฎีบัณฑิต). กรุงเทพฯ :

คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

ภัทรธรณ์ แสนพินิจ. (2561). การวิเคราะห์และการจำแนกปริศนาคำทายไทยในปัจจุบัน : กรณีศึกษา นักศึกษามหาวิทยาลัยมหิดล. วารสารกระแสวัฒนธรรม. 19(2), 17-25.

วิลาสินี พนานครทรัพย์. (2560). วิธีการวิจัยเชิงชาติพันธุ์วรรณนาในชุมชนออนไลน์. วารสารธรรมศาสตร์,

(2), 58-77

ศิราพร ณ ถลาง. (2544). ความสนใจของนักคติชนไทยจาก folklore ถึง netlore. วารสารภาษาและวรรณคดี ไทย. 18(1), 53-61.

ศิราพร ณ ถลาง.. (2562). “คติชนสร้างสรรค์” บทสังเคราะห์และทฤษฎี (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพฯ:

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน).

ศิริพร ภักดีผาสุข. (2547). ปริศนาคำทาย : ภูมิปัญญาทางภาษาในยุคโลกาภิวัตน์. ใน ภูมิปัญญาและ การละเล่น การประชุมประจำปีทางมานุษยวิทยาครั้งที่ 3 ทบทวนภูมิปัญญา ท้าทายความรู้

-26 มีนาคม 2547. กรุงเทพฯ: ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธรธร (องค์การมหาชน), 1-21.

ศิราพร ณ ถลาง. (2558) . วัฒนธรรมประชานิยม (Popular culture) ใน เอกสารรายวิชา 2201851 สัมมนา คติชนสมัยใหม่และวัฒนธรรมประชานิยม. (เอกสารประกอบการสอน), 1-2.

สุกัญญา สุจฉายา. (2543). เพลงพื้นบ้านศึกษา. กรุงเทพฯ: โครงการตำราคณะอักษรศาสตร์

จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

โอฬาร รัตนภักดี. (2552). ลักษณะของเพลงพื้นบ้านในเพลงร้องเล่นสมัยใหม่. วารสารเกษตรศาสตร์ (สังคมศาสตร์). 30(1), 10-25.

Bennett, G. & Smith, P. (1996). Contemporary Legend: A Reader. New York: Garland.

Blank, T. J. (2009). Folklore and the Internet: Vernacular expression in a digital world. Logan: UtahState University Press.

Brunvand, J. H. (2001). Encyclopedia of urban legends. California: ABC-CLIO.

Dorson, R. M. (1972) . Introduction : Concepts of Folklore and Folklife Studies. In Dorson, R. M. (Ed.), Folklore and Folklife : An Introduction. Chicago: University of Chicago Press, 1–50.

Dundes, A. (1980). Interpreting Folklore. Bloomington: Indiana University Press.

Halbwachs, M. (1992). On the Collective Memory (Coser, L. A. Trans. Coser, L. A. Ed.).

Chicago: The University of Chicago Press.

Kirshenblatt-Gimblett, B. (1998). Folklore’s Crisis. Journal of American Folklore. 111(441), 281–327.

Kozinets, R. V. (2009). Netnography: Doing Ethnographic Research Online. London: Sage.

Maria, G., Zoi, A., & Xanthippi, F. (2012). Folklore Research and its New Challenges: From

The Ethnography to Netografy. Mediterranean Journal of Social Sciences. 3(8), 111-116.

Storey, J. (2000). Cultural theory and popular culture : an introduction (3rd edition). Harlow:

Prentice Hall.

Wenger, E. (1998). Communities of Practice: Learning, Meaning, and Identity. Cambridge: Cambridge University Press.

Woodward, K. (2004). Questioning identity : gender, class, ethnicity. London: Routledge.