การกำหนดเขตอำนาจศาลเหนือการกระทำธุรกรรมในทางแพ่งและพาณิชย์ตามพระราชบัญญัติว่าด้วยธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์

บทคัดย่อ

ปัจจุบันการทำธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ได้ก้าวเข้ามามีอิทธิพลต่อการติดต่อสื่อสาร ตลอดจนการทำกิจกรรมต่างๆ มากยิ่งขึ้น ซึ่งการทำธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์นั้นถือเป็นกิจกรรมใดๆ ที่กระทำขึ้นระหว่างหน่วยธุรกิจ บุคคล รัฐ ตลอดจนองค์กรเอกชนหรือองค์กรของรัฐใดๆ เพื่อวัตถุประสงค์ทางธุรกิจ การค้าและการติดต่องานราชการ โดยใช้วิธีการทางอิเล็กทรอนิกส์ทั้งหมดหรือแต่บางส่วน ยกตัวอย่างเช่น การซื้อขายผ่านเครือข่ายอินเตอร์เน็ต,การพาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์,การสมัครสมาชิกผ่านระบบออนไลน์,การตกลงทำสัญญาซื้อขาย หรือสัญญาตกลงตามข้อบังคับต่างๆ บนเครือข่าย,การโอนเงินด้วยระบบอัตโนมัติผ่านระบบเครือข่าย,การสื่อสารรับ-ส่งข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ด้วยเครือข่ายการสื่อสาร เป็นต้น และจากสภาพของการติดต่อสื่อสารกันในอินเตอร์เน็ตที่ผู้ใช้งานไม่จำเป็นจะต้องแสดงตนว่าจริงๆ แล้วเป็นใคร   กำลังเข้าใช้งานเครือข่ายอินเตอร์เน็ตอยู่ที่ไหน   หรือแม้แต่จะใช้ชื่อสมมติในการติดต่อกับอีกบุคคลหนึ่งทางอินเตอร์เน็ตก็ไม่อาจมีใครที่จะทราบได้   ทำให้การทำธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์สามารถหลีกเลี่ยงความรับผิดตามกฎหมายได้ จากสภาพปัญหาของการทำธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ในอินเตอร์เน็ตดังกล่าว ทำให้ผู้วิจัยสนใจที่จะศึกษาว่าความหมายและรูปแบบของการทำธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ในอินเตอร์เน็ตนั้นเป็นอย่างไร นอกจากนี้จะได้พิจารณาถึงการรับรองสถานะทางกฎหมายของข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ การทำเป็นหนังสือ ลายมือชื่อ ตลอดจนการทำสัญญาและเจตนาในรูปของข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ เวลาและสถานที่ส่งและรับข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ ตลอดจนศึกษาถึงเขตอำนาจศาลต่างประเทศ ทั้งนี้เพื่อจะได้ทำความเข้าใจว่าประเทศที่พัฒนาทางด้านการทำธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ไม่ว่าจะเป็นประเทศสหรัฐอเมริกา   เยอรมนี   ฝรั่งเศสและสิงคโปร์  ประเทศเหล่านี้ได้กำหนดหลักเกณฑ์ในการใช้เขตอำนาจศาลของประเทศตนเองอย่างไร  หากศาลไทยจะนำหลักการขยายเขตอำนาจศาลที่กฎหมายไทยมีอยู่เพื่อศึกษาเปรียบเทียบว่ารูปแบบเดิมมีข้อดี  ข้อเสียอย่างไร   ใช้บังคับได้ในระหว่างประเทศได้หรือไม่  และหากจะนำมาปรับใช้แล้วจะต้องนำหลักใดมาเป็นเกณฑ์

            จากการศึกษาถึงปัญหาดังกล่าว  ผู้วิจัยจึงได้ขอเสนอแนวทางในการตีความหลักมูลคดีเกิดกับการกระทำความผิดเกี่ยวกับการทำธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ เพื่อให้ศาลไทยมีเขตอำนาจครอบคลุมไปถึงจำเลยที่ไม่ได้มีถิ่นที่อยู่ภายในรัฐและเป็นการกระทำละเมิดหรือผิดสัญญาที่ไม่ได้ปรากฏว่ามูลคดีได้เกิดภายในท้องที่ของศาลนั้น  โดยการนำหลักเกณฑ์ของการขยายเขตอำนาจศาลของประเทศสหรัฐอเมริกามาปรับใช้  กล่าวคือเป็นไปตามหลักของการติดต่อเกี่ยวข้องกันเป็นอย่างน้อย (minimum contact) เพื่อใช้ในการอธิบายถึงจุดเกาะเกี่ยวที่มูลคดีได้เกิดขึ้น ทั้งนี้การนำหลักเกณฑ์ข้างต้นมาปรับใช้กับระบบกฎหมายไทยอาจไม่มีความจำเป็นที่จะต้องดำเนินการแก้กฎหมายแต่อย่างใด  เพียงแต่ให้มีการตีความจุดเกาะเกี่ยวเพื่อใช้ในการเชื่อมโยงกับหลักมูลคดีเกิด  ทั้งนี้เพื่อให้สอดคล้องกับลักษณะของการทำธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์