นิเวศวิทยาสังคม: การจัดการทรัพยากรร่วมชุมชนห้วยหาน อำเภอเวียงแก่น จังหวัดเชียงราย
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยเรื่อง นิเวศวิทยาสังคม: การจัดการทรัพยากรร่วมชุมชนห้วยหาน อำเภอเวียงแก่น จังหวัดเชียงราย เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพแบบกรณีศึกษา มีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างแบบจำลองนิเวศวิทยาสังคม อธิบายการจัดการทรัพยากรร่วมของชุมชนห้วยหาน อำเภอเวียงแก่น จังหวัดเชียงราย ผู้ให้ข้อมูลสำคัญคือ ผู้นำชุมชนม้งหมู่บ้านห้วยหาน จำนวน 13 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยคือ แบบสัมภาษณ์ การวิเคราะห์ข้อมูลด้วยวิธีการจำแนกข้อมูล การพิจารณาคุณภาพงานวิจัยด้วยวิธีการตรวจสอบแบบสามเส้าด้านข้อมูล
ผลการวิจัยพบว่า 1. แบบจำลองนิเวศวิทยาสังคมกับการจัดการทรัพยากรร่วมแบ่งเป็น 4 ระดับคือ 1) ระดับบุคคล คือ ความเคารพยำเกรงต่อเทพผู้คุ้มครองทรัพยากร การใช้ประโยชน์จากทรัพยากรอย่างพอเพียง 2) ระดับองค์กร คือ จิตสำนึกของความพอเพียง การใช้สิทธิชุมชน การสอดส่องดูแลทรัพยากร 3) ระดับชุมชน คือ ค่านิยมในการทำงานร่วมกันของราษฎรในชุมชน และความเข้มแข็งของชุมชน 4) ระดับนโยบาย คือ นโยบายระดับชุมชนโดยให้สิทธิการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรเฉพาะราษฎรในชุมชน การบังคับใช้ กฎระเบียบของชุมชนและกฎหมายของรัฐ และ 2. การจัดการทรัพยากรร่วม ได้แก่ 1) สิทธิการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรเฉพาะราษฎรในชุมชน ภายใต้การควบคุมของคณะกรรมการชุมชน 2) การใช้ประโยชน์อย่างพอเพียง เกิดความสมดุลระหว่างอัตราการงอกเงยของทรัพยากรกับการใช้ประโยชน์ 3) กิจกรรมประเพณีเกิดจากความเชื่อในสิ่งศักดิ์สิทธิ์ของกลุ่มชาติพันธุ์ม้ง 4) กฎระเบียบที่ประกอบสร้างจากวิถีบรรพบุรุษ การกีดกันการใช้ประโยชน์ทรัพยากรจากบุคคล ภายนอก และการบังคับใช้กฎหมายของรัฐ 5) ความสามารถในการพึ่งตนเองของชุมชน และความสะดวกในการขนส่งสินค้าจากภายนอกชุมชน และ 6) การมีอิสระในการปฏิเสธโครงการที่ไม่เกิดประโยชน์ต่อราษฎรในชุมชน
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
กฤติน จันทร์สนธิมา และอรทัย อินต๊ะไชยวงศ์. (2559). การมีส่วนร่วมในการจัดการทรัพยากรธรรมชาติอย่างสมดุลและยั่งยืน: ศึกษาเฉพาะกรณี ป่าชุมชน บ้านคลองห้วยหวาย อำเภอแม่เปิน จังหวัดนครสวรรค์. วารสารผู้ตรวจการแผ่นดิน, 9(1), 58-79.
จักรพงษ์ พวงงามชื่น และคณะ. (2556). การพัฒนารูปแบบการมีส่วนร่วมของประชาชนในการจัดการป่าชุมชน: กรณีศึกษา บ้านทาป่าเปา ตำบลทาปลาดุก อำเภอแม่ทา จังหวัดลำพูน. วารสารวิจัยและพัฒนา มจธ, 36(2), 215-234.
ไชยรัตน์ เจริญสินโอฬาร. (2561). อำนาจไร้พรมแดน: ภาษา วาทกรรม ชีวิตประจำวันและโลกที่เปลี่ยนแปลง. กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์วิภาษา.
พงษ์สวัสดิ์ อักษรสวาสดิ์. (2558). สิทธิชุมชนบนฐานทรัพยากรธรรมชาติ: ศึกษากรณีจังหวัดตาก (วิทยานิพนธ์ปริญญาดุษฎีบัณฑิต). กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
พิมพ์ประไพ สนิทวงศ์ ณ อยุธยา และชัยณรงค์ เครือนวน. (2562). สิทธิชุมชนกับการจัดการทรัพยากรธรรมชาติในท้องถิ่น หลักคิด และความเป็นจริงทางสังคม: กรณีศึกษาพื้นที่ชายฝั่งทะเลตะวันออก. วารสารการเมือง การบริหารและกฎหมาย, 11(3), 39-63.
มูลนิธิเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน (ภาคเหนือ). (2565). มองมุมม้ง. กรุงเทพมหานคร: กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม.
วรรณธรรม กาญจนสุวรรณ. (2553). กระบวนการจัดการขุมชนเข้มแข็ง: รูปแบบ ปัจจัยและตัวชี้วัด. วารสารรัฐประศาสนศาสตร์, 8(2), 119-158.
สุวัฒ ดวงแสนพุด. (2564). การจัดการป่าชุมชนแบบมีส่วนร่วม: กรณีศึกษาป่าชุมชนภูปอบ บ้านวังน้ำมอก ตำบลพระพุทธบาท อำเภอศรีเชียงใหม่ จังหวัดหนองคาย. วารสารมหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม. 15(1), 93-107.
อดิศร ภู่สาระ. (2565). ทุนทางสังคมกับการจัดการเครือข่ายคนชายขอบ เครือข่ายรักษ์ป่าและสิ่งแวดล้อม ดอยยาว-ดอยผาหม่น ภูชี้ฟ้า. วารสารมทร.อีสาน ฉบับมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์, 9(1), 30-40.
อดิศร ภู่สาระ และสุมาลินี สาดส่าง.(2564). การจัดการทรัพยากรร่วม. วารสารวิเทศศึกษา มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์, 11(2), 93-114.
อานันท์ กาญจนพันธุ์. (2562). วิธีคิดเชิงซ้อนในการวิจัยชุมชน. (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์ภาพพิมพ์.
อินทิรา ครองศิริ. (2557). การศึกษาตัวแบบการจัดการชุมชนพึ่งตนเองแบบยั่งยืน: กรณีศึกษาชุมชนกลุ่มชาติพันธ์ชอง ตำบลคลองสวนพลู อำเภอเขาคิชฌกูฏ จังหวัดจันทบุรี. วารสารการจัดการภาครัฐและภาคเอกชน, 21(2), 74-101.
Hamzah Alghzawi and Fatima Ghanem. (2021). Social Ecological Model and Underage Drinking: A Theoretical Review and Evaluation. Psychology, 12(5), 817-828.
Lee Harvey. (2022). Social ecology in Social Research Glossary, Quality Research International. Retrieved March 12, 2023. from http://www.Quality research international.com/social research.
Marina Fisher-Kowalski. (2015). Social Ecology. in International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences. (Second Edition). Retrieved March 12, 2023. from http://www.science direct.com/science/article/pii/B978008970868910389.
