ตัวชี้วัดฆราวาสธรรมจากพจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม : ตัวอย่างการสังเคราะห์

บทคัดย่อ

     บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอตัวอย่างการสังเคราะห์ตัวชี้วัดธรรมเพื่อชีวิตครอบครัวจากพระไตรปิฎกที่ถูกอ้างอิงในหนังสือ “พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม” เป็นการวิจัยเอกสาร เก็บรวบรวมข้อมูลจากหนังสือ “พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม” วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา และสังเคราะห์เป็นตัวชี้วัด

     ผลการวิจัยพบว่า ธรรมเพื่อชีวิตครอบครัวเป็นประเภทธรรมย่อยที่อยู่ในประเภทธรรมสำหรับคฤหัสถ์ผู้ครองเรือน อ้างอิงพระไตรปิฎก 5 เล่ม ได้แก่ เล่มที่ 11, 15, 23, 21 และ 25 มีหัวข้อธรรม 6 หัวข้อ และมีข้อธรรม 25 ข้อ แบ่งเป็นตัวชี้วัดเชิงบวกหลัก 7 ข้อ ได้แก่ 1. อาหุไนยัคคิ 2. คหปตัคคิ 3. ทักขิไณยัคคิ  4. สัจจะ  5. ทมะ 6. ขันติ  7. จาคะ ตัวชี้วัดเชิงบวกรอง 14 ข้อ ได้แก่ 1. อติชาตบุตร 2. อนุชาตบุตร 3. นัฏฐคเวสนา 4. ชิณณปฏิสังขรณา 5. ปริมิตปานโภชนา 6. อธิปัจจสีลวันตสถาปนา 7. สมสัทธา 8. สมสีลา 9. สมจาคา 10. สมปัญญา 11. มาตาภริยา 12. ภคินีภริยา 13. สขีภริยา 14. ทาสีภริยา  และตัวชี้วัดเชิงลบ 4 ข้อ ได้แก่ 1. อวชาตบุตร 2. วธกาภริยา 3. โจรีภริยา 4. อัยยาภริยา แบ่งเป็น 3 ชุด ตามกลุ่มเป้าหมาย คือ ธรรมเพื่อทรัพย์สิน 1 หัวข้อ เพื่อตน 2 หัวข้อ และเพื่อสมาชิกครอบครัว 3 หัวข้อ โดยมีเพียง 2 หัวข้อที่เชื่อมโยงกับธรรมเพื่อความสัมพันธ์ในสังคม