วัดกับการส่งเสริมภูมิปัญญาท้องถิ่น : กรณีศึกษาวัดในเขตอำเภอเชียงคำ จังหวัดพะเยา

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาวิเคราะห์บทบาทของวัดกับการส่งเสริมภูมิปัญญาท้องถิ่น 2) เพื่อสำรวจและประเมินรูปแบบกิจกรรมและบทบาทของวัดในการส่งเสริมภูมิปัญญาท้องถิ่น ในพื้นที่อำเภอเชียงคำ จังหวัดพะเยา และ 3) เพื่อหาแนวทางการส่งเสริมภูมิปัญญาท้องถิ่นของวัดในเขตอำเภอเชียงคำ จังหวัดพะเยา เป็นวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บข้อมูลโดยการสัมภาษณ์ผู้ให้ข้อมูลสำคัญ จำนวน 25 รูป/คน แล้วนำมาวิเคราะห์เชิงเนื้อหา

ผลการวิจัยพบว่า 1) วัดมีบทบาทสำคัญทั้งในด้านเศรษฐกิจชุมชน เช่น การส่งเสริมการทอผ้า การจักสาน และการทำอาหารพื้นบ้าน ผ่านการจัดงานบุญและกิจกรรมต่างๆ ด้านวัฒนธรรมและอัตลักษณ์ วัดเป็นศูนย์กลางถ่ายทอดประเพณี งานศิลปะ และการแสดงพื้นบ้าน สะท้อนเอกลักษณ์เฉพาะถิ่น ด้านการศึกษาและเยาวชน วัดเปิดโอกาสให้เรียนรู้และฝึกปฏิบัติจากครูภูมิปัญญาและผู้เชี่ยวชาญ ส่งเสริมความภาคภูมิใจในรากเหง้าวัฒนธรรม และด้านการมีส่วนร่วมของชุมชน วัดสร้างเวทีให้คนทุกช่วงวัยได้ร่วมคิด ร่วมทำ และร่วมรักษาภูมิปัญญา 2) รูปแบบกิจกรรมของวัดในอำเภอเชียงคำครอบคลุมงานประเพณีและพิธีกรรมต่างๆ เวิร์กช็อปฝึกทักษะ การถ่ายทอดองค์ความรู้ร่วมกับเครือข่าย และการจัดนิทรรศการแสดงผลงาน ซึ่งส่งเสริมความต่อเนื่องของภูมิปัญญา เปิดโอกาสให้ชุมชนและเยาวชนได้เรียนรู้ สร้างทักษะ และสร้างรายได้ รวมทั้งสร้างความตระหนักและความภาคภูมิใจในเอกลักษณ์ท้องถิ่น จากการประเมินกิจกรรมที่ผ่านมาพบว่าชาวบ้านส่วนใหญ่รู้สึกดีและภูมิใจที่ได้มีส่วนร่วมเป็นรูปธรรม และ 3) แนวทางการส่งเสริมภูมิปัญญาท้องถิ่นควรเน้นการมีส่วนร่วมอย่างแท้จริงของวัดและชุมชน ผ่านการปฏิบัติจริงและการถ่ายทอดทักษะจากรุ่นสู่รุ่น โดยใช้วัดเป็นศูนย์เรียนรู้และเวทีอนุรักษ์วัฒนธรรม สนับสนุนเศรษฐกิจชุมชนผ่านผลิตภัณฑ์ท้องถิ่น และส่งเสริมการเรียนรู้ภาษา ศิลปะ และดนตรีพื้นบ้านให้เยาวชนสามารถสืบสานต่อได้อย่างยั่งยืน