รูปแบบการไกล่เกลี่ยคดีข้อพิพาทเชิงพุทธบูรณาการ: ศึกษาเฉพาะกรณีคดีครอบครัวศาลเยาวชนและครอบครัวกลาง

บทคัดย่อ

บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของดุษฎีนิพนธ์เรื่อง “รูปแบบการไกล่เกลี่ยคดีข้อพิพาทเชิงพุทธบูรณาการ: ศึกษาเฉพาะกรณีคดีครอบครัวศาลเยาวชนและครอบครัวกลาง”                       มีวัตถุประสงค์ 3 ประการ คือ 1) เพื่อศึกษาแนวคิด ทฤษฎี ที่เกี่ยวข้องในการไกล่เกลี่ยคดีข้อพิพาทของศาลเยาวชนและครอบครัวกลาง 2) เพื่อศึกษาสภาพปัญหา อุปสรรค และหลักพุทธธรรมของกระบวนการไกล่เกลี่ยคดีข้อพิพาทของศาลเยาวชนและครอบครัวกลาง 3) เพื่อศึกษารูปแบบการไกล่เกลี่ยคดีข้อพิพาทของศาลเยาชนและครอบครัวกลางในเชิงพุทธบูรณาการ โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงเอกสาร และการสัมภาษณ์

          ผลการวิจัยพบว่า การไกล่เกลี่ยข้อพิพาทนั้นตั้งอยู่บนพื้นฐานของแนวคิดและทฤษฎีที่ว่า 1) ประสานคู่พิพาทมาพบปะเจรจาคืนดีเพื่อหาแนวทางในการยุติข้อพิพาท 2) อำนวยความสะดวกในการไกล่เกลี่ย 3) เป็นสื่อกลางให้แก่คู่พิพาทได้เข้าใจตรงกัน 4) ประนอมข้อพิพาทเพื่อคู่พิพาทให้ตระหนักถึงประโยชน์ในการร่วมกันแก้ปัญหา 5) ดำเนินการและควบคุมกระบวนการไกล่เกลี่ยตามพฤติกรรมแห่งคดีตามที่เห็นเหมาะสม 6) บทบาทของคนกลางต่างจากผู้พิพากษาหรือผู้ที่ทำหน้าที่เป็นอนุญาโตตุลาการ 7) ช่วยในการทำสัญญาประนีประนอมเมื่อคู่พิพาทสามารถตกลงกันได้ ด้านปัญหาและอุปสรรคในการไกล่เกลี่ยพบว่า เป็นปัญหาที่เกิดจากทิฐิมานะที่มุ่งเอาชนะกันอย่างเดียว ปัญหาที่เกิดจากการยุยงของคนรอบข้างที่ไม่ต้องการให้มีการประนีประนอม ตลอดจนถึงปัญหาจากบุคคลภายนอก เช่น ทนายความ หรือญาติที่มีอิทธิพลต่อคู่ความ ปัญหาเหล่านี้นับเป็นอุปสรรคส่งผลให้การไกล่เกลี่ยไม่ประสบความสำเร็จด้านรูปแบบการไกล่เกลี่ยคดีข้อพิพาทของศาลเยาชนและครอบครัวกลางพบว่า หลักอคติ 4 หลักพรหมวิหาร 4 หลักสังคหวัตถุ 4 หลักอริยสัจจ 4 สามารถนำมาใช้แก้ปัญหาการและขจัดอุปสรรคการไกล่เกลี่ย ส่งผลให้กระบวนการไกล่เกลี่ยประสบความสำเร็จได้