แนวทางการอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นการทำผางประทีปแบบปั้นมือ กรณีศึกษา: บ้านสันกลาง ตำบลบ่อแฮ้ว อำเภอเมือง จังหวัดลำปาง

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวทางการอนุรักษ์ การทำผางประทีปแบบปั้นมือของชุมชนบ้านสันกลาง ตำบลบ่อแฮ้ว อำเภอเมือง จังหวัดลำปาง การวิจัยเชิงคุณภาพ เครื่องมือที่ใช้แบบสัมภาษณ์เชิงลึกและสนทนากลุ่ม โดยเลือกแบบเจาะจง จากผู้ประกอบการทำผางประทีปแบบปั้นมือของชุมชน บ้านสันกลาง ตำบลบ่อแฮ้ว อำเภอเมือง จังหวัดลำปาง จำนวน 7 ราย วิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหาและสรุปภาพรวม ผลการวิจัยพบว่า อาชีพปั้นผางประทีปอยู่คู่กับชุมชนมา 50 ปี ปัจจุบันมีผู้ประกอบอาชีพเป็นผู้ปั้นของชุมชน จำนวน 7 ราย โดยยึดเป็นอาชีพเสริม มีอายุระหว่าง 50 - 75 ปี ปั้นมาไม่ต่ำกว่า 20 ปี เรียนรู้การปั้นจากครอบครัวและคนในชุมชนใช้เวลาในการเรียนรู้ ประมาณ 1 - 2 เดือน ลวดลายที่ปั้นเป็นลวดลายแบบดั้งเดิมตามแบบของบรรพบุรุษ ช่างปั้นมีองค์ความรู้เป็นปราชญ์ของชุมชน ด้านการผลิตผางประทีปแบบปั้นมือ สามารถฝึกฝนคนรุ่นต่อไปแต่ปัจจุบันคนรุ่นหลังไม่สนใจที่จะยึดอาชีพปั้นผางประทีป เนื่องจากรายได้น้อยหน่วยงานภาครัฐเน้นการรณรงค์ให้คนในท้องถิ่นตระหนักถึงคุณค่า เกิดความภูมิใจ การปลุกจิตสำนึกคนในชุมชนให้เห็นคุณค่าของภูมิปัญญาท้องถิ่น สนับสนุนการจัดกิจกรรมตามประเพณีและวัฒนธรรมต่าง ๆ สนับสนุนด้านการตลาด การจัดจำหน่ายและการประชาสัมพันธ์ให้เป็นที่รู้จักกว้างขวาง ก่อให้เกิดรายได้ทำให้มีอาชีพเกิดความภูมิใจ เกิดจิตสำนึกเป็นแนวทางในการอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นของชุมชนให้อยู่สืบต่อไป พร้อมศึกษาและเก็บรวบรวมข้อมูลภูมิปัญญา การทำผางประทีป ซึ่งเป็นแบบเฉพาะของชุมชน โดยรวบรวมไว้เป็นลายลักษณ์อักษรเพื่อมิให้องค์ความรู้นี้สูญหายไปตามกาลเวลา