รัฐศาสตร์และรัฐประศาสนศาสตร์ในประเพณีบุญบั้งไฟ

บทคัดย่อ

          บุญบั้งไฟนับว่าเป็นขนบธรรมเนียมประเพณีที่ทรงคุณค่าทางศิลปะและวัฒนธรรมอย่างหนึ่งในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของไทยครอบคุมไปถึงประเทศเพื่อนบ้าน เช่น สปป.ลาว, กัมพูชา เป็นต้น โดยมีตำนานเรื่องเล่าที่มาจากนิทานวรรณกรรมพื้นบ้าน “เรื่องพญาคันคาก” กับ “เรื่องผาแดงนางไอ่คำ” ซึ่งในนิทานวรรณกรรมพื้นบ้านดังกล่าวฯ ได้กล่าวขานถึงการที่นครรัฐ ผู้ปกครอง และประชาชนได้ร่วมกันจัดงานประเพณีบุญบั้งไฟขึ้นเพื่อเป็นการบูชาพญาแถน (เทพวัสสกาล) เพื่อสามารถช่วยบันดาลให้ฝนตกต้องตามฤดูกาล โดยเฉพาะทางการเกษตร และประเพณีบุญบั้งไฟได้เป็นมรดกอันล้ำค่าที่สืบทอดมาถึงคนรุ่นปัจจุบัน จากวรรณกรรมดังกล่าวสะท้อนให้เห็นปรากฎการณ์การบริหารความขัดแย้งทางการเมืองการปกครองอีกรูแบบหนึ่งนั่นเอง ถึงแม้วรรณกรรมจะมีเค้าโครงที่มาแตกต่างกัน แต่ก็มีจุดจบที่เหมือนกัน นั่นคือการทำสงครามทางการเมืองระหว่างกัน ผู้เขียนมองว่าวรรณกรรมได้สะท้อนแนวคิดและรูปแบบทางการเมืองการปกครองในหลายประเด็น เช่น แนวคิดด้านการปกครองของผู้นำนครรัฐผ่านหลักธรรมทางพุทธศาสนา, แนวคิดเรื่องของอำนาจและที่มาแห่งอำนาจ, รูปแบบการมีส่วนร่วมทางการเมืองการปกครอง, แนวคิดสัญญาประชาคม, แนวคิดความสัมพันธ์ระหว่างรัฐ, แนวคิดทฤษฎีว่าด้วยความขัดแย้งกับรูปแบบการแก้ไขความขัดแย้ง, แนวคิดการสมานฉันท์ทางการเมือง และการเคารพกติกาการตัดสินทางการเมืองของผู้ที่มีอำนาจเหนือกว่า ส่วนประเด็นของสาระทางแนวคิด ความรู้เชิงการเมืองและการจัดการภาครัฐในวรรณกรรมเหล่านี้ นักวิชาการ นักการเมืองหรือผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องสามารถนำมาบูรณาการและประยุกต์ใช้ได้ไม่มากก็น้อยตามบริบทของสถานการณ์ทางการเมืองการปกครองระดับชาติและระดับท้องถิ่น