รูปแบบการพัฒนาพื้นที่ชายแดนเพื่อส่งเสริมอุตสาหกรรมบริการและการค้าชายแดนบ้านปากแซง อำเภอนาตาล จังหวัดอุบลราชธานี DOI:

บทคัดย่อ

การพัฒนาพื้นที่ชายแดนเพื่อส่งเสริมอุตสาหกรรมบริการและการค้าชายแดนบ้านปากแซง จังหวัดอุบลราชธานี รัฐบาลไทยได้อนุมัติโครงการก่อสร้างสะพานมิตรภาพข้ามแม่น้ำโขงแห่งที่ 6 ด่านบ้านปากแซง ได้รับงบประมาณในปี พ.ศ. 2569 เพื่อยกระดับการค้าขายไทยและ สปป.ลาว รวมทั้งเป็นเส้นทางส่งสินค้าผ่านประเทศลาวไปเมืองดานัง ประเทศเวียดนาม วัตถุประสงค์วิจัยเพื่อ 1) ศึกษาสภาพปัญหาอุปสรรคการพัฒนาพื้นที่การค้าชายแดนด่านถาวรบ้านปากแซง 2) ศึกษารูปแบบการพัฒนาพื้นที่การค้าชายแดนด่านถาวรบ้านปากแซงเพื่อส่งเสริมการค้าการลงทุน การวิจัยแบบผสมผสาน ระยะที่ 1 วิจัยเชิงคุณภาพ โดยวิเคราะห์เอกสาร การสังเกตและการสัมภาษณ์ เจ้าหน้าที่รัฐ นักธุรกิจ ผู้ประกอบการ ผู้บริโภค รวมจำนวน 20 คน เครื่องมือวิจัย แบบสำรวจและแบบสัมภาษณ์ วิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหา ระยะที่ 2 วิจัยเชิงปริมาณเก็บข้อมูลจากแบบสอบถามกับประชาชนกลุ่มตัวอย่าง 385 คน วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ระยะที่ 3 การสนทนากลุ่มเฉพาะ เจ้าหน้าที่รัฐ นักธุรกิจ ผู้ประกอบการ หอการค้าจังหวัด องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ตัวแทนประชาชน รวมจำนวน 15 คน วิเคราะห์ข้อมูลเชิงเนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า

1. สภาพปัญหาอุปสรรคการพัฒนาพื้นที่การค้าชายแดนด่านถาวรบ้านปากแซง ผลการศึกษาจากการสัมภาษณ์ วิเคราะห์เอกสารและสนทนากลุ่ม พบว่า 1) ด้านนโยบายรัฐและงบประมาณ ปัญหาในการขับเคลื่อนแผนงานนโยบายรัฐล่าช้าและไม่ชัดเจน ไม่สอดคล้องกับท้องถิ่นตามแนวชายแดน 2) ด้านบริหารจัดการ ปัญหาการจัดระเบียบการค้าชายแดนที่ไม่เป็นระบบ พิธีการผ่านแดนที่ยุ่งยาก ขาดความร่วมมือระหว่างประเทศและหน่วยงานในพื้นที่อย่างต่อเนื่อง 3) ด้านผังเมืองและผังเฉพาะเขตการค้า ไม่มีการจัดโซนพื้นที่รองรับการขยายตัว ร้านค้าเป็นเพิงขายของไม่มีการก่อสร้างแบบมาตรฐาน 4) ด้านพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานของด่าน การขนส่งสินค้าข้ามฝั่งไทย-สปป.ลาวใช้แพขนานยนต์ของเอกชน ระบบสาธารณูปโภค ระบบการคมนาคม และเส้นทางคมนาคมไม่เอื้ออำนวยให้เกิดการค้าชายแดน 5) ด้านระเบียบกฎหมาย ข้อตกลง มาตรการ ถูกจำกัดด้วยอำนาจหน้าที่ของท้องถิ่น ปัญหาความแตกต่างในด้านกฎหมายระหว่างไทยกับ สปป.ลาว 6) ด้านเศรษฐกิจ กำลังซื้อของ สปป.ลาว รายได้ต่อหัวของประชาชนไทยและ สปป.ลาว แตกต่างกัน การซื้อขายและการชำระเงิน สปป.ลาว ใช้ระบบเงินสด 7) ด้านสังคมและสิ่งแวดล้อม การเปิดด่านการค้าชายแดนจะทำให้ภาคธุรกิจอุตสาหกรรมประเภทต่าง ๆ เข้ามาในพื้นที่มากยิ่งขึ้น ชาวบ้านขายที่ดินให้แก่นายทุน ส่งผลต่อการรุกล้ำทำลายป่าโดยผิดกฎหมาย


2. รูปแบบแนวทางการพัฒนาพื้นที่ชายแดนเพื่อส่งเสริมอุตสาหกรรมบริการและการค้าชายแดนบ้านปากแซง พบว่า กลุ่มตัวอย่างโดยรวมมีความคิดเห็นอยู่ในระดับมาก เมื่อพิจารณาแยกเป็นรายด้าน ส่วนใหญ่เห็นด้วยเกี่ยวกับด้านการส่งเสริมธุรกิจและอุตสาหกรรมบริการ ค่าเฉลี่ย 4.42 รองลงมาคือ ด้านกายภาพและสิ่งแวดล้อม ค่าเฉลี่ย 4.32 ด้านบริหารจัดการพื้นที่การค้าชายแดน ค่าเฉลี่ย 4.23 และด้านความมั่นคง ค่าเฉลี่ย 4.15 ตามลำดับ จากการสัมภาษณ์และสนทนากลุ่ม เห็นสอดคล้องกันและเน้นในรูปแบบการพัฒนาพื้นที่ชายแดนควรพัฒนา 1) ด้านการส่งเสริมธุรกิจและอุตสาหกรรมบริการ โดยการพัฒนาศักยภาพการค้าชายแดน ส่งเสริมความร่วมมือระหว่างประเทศ การพัฒนาการค้าโดยหน่วยงานรัฐบาล การกระตุ้นการลงทุนการค้าชายแดน และการส่งเสริมการเข้าไปลงทุนใน สปป.ลาว 2) ด้านกายภาพและสิ่งแวดล้อม การคมนาคมและการจราจร การรักษาความสะอาด ความปลอดภัย การจัดผังเมือง การพัฒนาภูมิทัศน์และสิ่งอำนวยความสะดวก 2) ด้านการบริหารจัดการพื้นที่ การพัฒนากฎหมายกฎระเบียบ มาตรการที่เหมาะสมต่อการสร้างเสริมการพัฒนาพื้นที่การค้าชายแดนและส่งเสริมการลงทุนอย่างมีประสิทธิภาพ 4) ด้านความมั่นคง ภาครัฐและภาคประชาชนช่วยกันเฝ้าระวังการใช้พื้นที่ เพื่อป้องกันการลักลอบค้าของผิดกฎหมายและแรงงานเถื่อน ควรให้ชุมชนและองค์กรท้องถิ่นเข้ามามีส่วนร่วมในการพัฒนาและรับผิดชอบดูแลตลาดการค้าชายแดน