การศึกษารูปแบบภาษานิยมในบทสนทนาภาษาไทย

Abstract

บทความเรื่อง “การศึกษารูปแบบภาษานิยมในบทสนทนาภาษาไทย” นี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษารูปแบบภาษานิยมและรูปแบบภาษาที่ไม่นิยมในบทสนทนาภาษาไทยโดยเก็บข้อมูลจากบทสนทนาที่เกิดขึ้นจริงจำนวน 20 บทสนทนา จากนั้นนำข้อมูลมาแบ่งตามประเภทของคู่วัจนกรรมได้เป็น 9 ประเภท คือ คู่วัจนกรรมการทักทายการขอร้อง การเสนอ การถาม การประเมิน การชม การตำหนิ การเชิญชวน และการกล่าวลา จำนวนทั้งสิ้น 864 คู่วัจนกรรม ต่อมาศึกษารูปแบบในการตอบสนองที่ปรากฏในผลัดที่สองของคู่วัจนกรรม เพื่อแยกตามประเภทของรูปแบบการตอบสนองและพิจารณาว่ารูปแบบใดเป็นรูปแบบภาษานิยมและรูปแบบภาษาที่ไม่นิยม จากนั้นนำข้อมูลทั้งหมดมาเปรียบเทียบกับแนวคิดเรื่องรูปแบบภาษานิยมและรูปแบบภาษาที่ไม่นิยมในบทสนทนาภาษาอังกฤษที่ Sacks (1974), Psathas (1995) และ Levinson (1986) ได้เสนอไว้ และพิจารณาว่าค่านิยมและวัฒนธรรมที่แตกต่างกันมีผลต่อการยอมรับรูปแบบภาษาที่ผู้ร่วมสนทนาใช้ตอบสนองกันหรือไม่

จากการศึกษาพบว่า รูปแบบภาษานิยมและรูปแบบภาษาที่ไม่นิยมในคู่วัจนกรรมการทักทายและการกล่าวลาในบทสนทนาภาษาไทย จะเป็นไปตามแนวคิดที่ Sacks และคนอื่นๆ เสนอไว้ ทั้งนี้ อาจเป็นเพราะคำทักทายและคำกล่าวลาเป็นภาษาสากลซึ่งสามารถพบได้ในทุกชาติทุกภาษา เพื่อใช้เริ่มต้นและสานสัมพันธ์ระหว่างกัน โดยอาจมีการใช้ทั้งภาษาพูดและภาษาท่าทางประกอบการทักทายและกล่าวลา ในขณะที่รูปแบบภาษานิยมและรูปแบบภาษาที่ไม่นิยมในคู่วัจนกรรมการขอร้อง, การถาม, การประเมิน, การตำหนิ และการเชิญชวนในบทสนทนาภาษาไทยจะมีลักษณะคล้ายคลึงกับแนวคิดที่ Sacks และคนอื่นๆ เสนอไว้ในบทสนทนาภาษาอังกฤษ แต่กลวิธีที่คนไทยใช้ในการตอบสนองจะมีความแตกต่างไป โดยคนไทยนิยมที่จะพูดอ้อมค้อมมากกว่า ส่วนรูปแบบภาษานิยมและรูปแบบภาษาที่ไม่นิยมในคู่วัจนกรรมการเสนอและการชมในบทสนทนาภาษาไทย จะมีลักษณะที่แตกต่างไปจากแนวคิดที่ Sacks และคนอื่นๆ เสนอไว้ในบทสนทนาภาษาอังกฤษ เนื่องจากค่านิยมและวัฒนธรรมของคนไทยโดยเฉพาะในเรื่องความเกรงใจ ส่งผลให้เกิดความแตกต่างในการตอบสนอง ผลการศึกษาชี้ให้เห็นว่า ค่านิยมและวัฒนธรรมที่แตกต่างกันส่งผลต่อการเลือกใช้รูปแบบภาษานิยมและรูปแบบภาษาที่ไม่นิยมแตกต่างกันไป