การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจและสังคมในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ สมัยอาณานิคม : มองผ่านการผลิตและบริโภคกาแฟ

Abstract

บทความนี้มุ่งศึกษาการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจและสังคมในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้สมัยอาณานิคม (คริสต์ศตวรรษที่ 17-กลางคริสต์ศตวรรษที่ 20) โดยศึกษากรณีการผลิตและบริโภคกาแฟ ซึ่งเป็นพืชพาณิชย์ที่ชาติตะวันตกผลักดันให้เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ผลิตเพื่อป้อนตลาดโลก ผลการศึกษาพบว่า สมัยอาณานิคมเป็นช่วงเวลาที่ชาติมหาอานาจตะวันตกได้นาระบบเศรษฐกิจแบบทุนนิยมเข้ามาในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ทาให้ภูมิภาคนี้มีการผลิตกาแฟในลักษณะของไร่ขนาดใหญ่ โดยคนพื้นเมืองในประเทศที่เป็นอาณานิคมของตะวันตก ถูกกดขี่เป็นแรงงานเพื่อให้ชาติตะวันตกได้บริโภคผลผลิตกาแฟในราคาถูกตามหลักการทุนนิยม ด้านการบริโภคกาแฟในภูมิภาคนี้ ผู้บริโภคกาแฟระยะแรกคือ ชาวตะวันตกที่มาอยู่ในดินแดนอาณานิคม (ส่วนกรณีของสยาม ผู้บริโภคระยะแรกคือ ชนชั้นสูง) และมีการตั้งร้านกาแฟตามแบบของสังคมตะวันตก ก่อนที่วัฒนธรรมการบริโภคกาแฟจะค่อยๆขยายตัวไปสู่ชนชั้นกลาง และกาแฟได้กลายเป็นเครื่องดื่มที่เป็นส่วนประกอบหนึ่งของวิถีชีวิตแบบสมัยใหม่ของคนในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เช่นเดียวกับที่เป็นอยู่ในสังคมตะวันตก