การพัฒนาแบบจำลองการจัดการข้อมูลข่าวสารเพื่อการเสริมสร้างธุรกิจชุมชน

Abstract

รูปแบบการส่งเสริมธุรกิจชุมชนในทางปฏิบัติเกือบทั้งหมดมักเป็นการกระตุ้นให้ชาวบ้านรวมกลุ่ม การฝึกอบรม/ดูงาน และการให้เงินทุนอุดหนุนปัจจัยการผลิต ซึ่งเป็นการเรียนรู้ที่มีข้อจำกัดมาก ดังนั้น จึงมีธุรกิจชุมชนจำนวนมากที่ประสบความล้มเหลวไม่สามารถพึ่งตนเองได้

ผู้เขียนเห็นว่าข้อมูลข่าวสารที่ไม่ถูกทำให้แยกส่วนจากกระบวนเรียนรู้ของชุมชนน่าจะเป็นปัจจัยสำคัญต่อการพัฒนาธุรกิจชุมชนเพื่อการพึ่งตนเอง แต่คำถามคือ “แบบจำลองการจัดการกับข้อมูลข่าวสารเพื่อเสริมสร้างธุรกิจชุมชนควรเป็นเช่นไร” และ “เราจะพัฒนากระบวนการจัดการข้อมูลข่าวสารตรงจุดไหน และทำอย่างไร”

ผลการศึกษาพบว่า แบบจำลองการจัดการข้อมูลข่าวสารที่เหมาะสมกับธุรกิจชุมชนมีอยู่ด้วยกัน 3 แบบ ซึ่งเหมาะกับเงื่อนไขทางธุรกิจที่แตกต่างกัน นั่นคือ แบบจำลองที่ 1 “ธุรกิจที่มีตลาดในชุมชน เงินลงทุนไม่มาก” เน้นกระบวนการจัดการข้อมูลข่าวสารภายในชุมชนเป็นหลัก การหนุนเสริมจากภายนอกมีเพียงการ “จัดกระบวนเรียนรู้” ให้กลุ่มได้รู้จักการระดมความคิดอย่างมีส่วนร่วม บันทึก วิเคราะห์ และสังเคราะห์ข้อมูล ไม่เน้นรายละเอียดด้าน “เนื้อหา” ของข้อมูลข่าวสาร แบบจำลองที่ 2 “ธุรกิจที่มีตลาดนอกชุมชน เงินลงทุนสูง” เน้นกระบวนการจัดการข้อมูลข่าวสารที่ผสมผสานระหว่างข้อมูลข่าวสารภายนอกและภายในชุมชน มีการจัดกระบวนการให้กลุ่มได้รู้จักการระดมความคิดอย่างมีส่วนร่วม บันทึก วิเคราะห์ สังเคราะห์ข้อมูล ทั้งยังลงลึกเข้าไปถึงเนื้อหาทั้งในเชิงปริมาณและคุณภาพของข้อมูลข่าวสารด้วย และแบบจำลองที่ 3 “ธุรกิจที่มีหน่วยผลิตระดับครัวเรือน การตลาด 3 ระดับ (ในครัวเรือน ในชุมชน นอกชุมชน) กลุ่มทำหน้าที่สนับสนุนปัจจัยการผลิตและทำตลาด” เป็นแบบจำลองที่ประยุกต์จากแบบจำลองที่ 1 คือ เน้นกระบวนการจัดการข้อมูลข่าวสารภายในชุมชนเป็นหลัก แต่ก็มีการแสวงหาเครือข่ายธุรกิจภายนอกเช่นกัน