เพลงลาวแพน: ประวัติศาสตร์การเมืองในเพลง

Abstract

บทความนี้นาเสนอให้เห็นถึงบริบททางประวัติศาสตร์การเมืองที่มีส่วนในการสร้างอุดมการณ์ให้ชนชั้นปกครองของรัฐไทย อันนาไปสู่กระบวนการจัดการวัฒนธรรมที่มีความแตกต่างหรือขัดแย้งกับอุดมการณ์รัฐ ซึ่งส่งผลต่อการสร้างความรู้ของเพลงลาวแพน โดยนาแนวคิดวงศาวิทยามาศึกษาวิเคราะห์ และรวบรวมข้อมูลจากเอกสารทางประวัติศาสตร์ การสัมภาษณ์ในประเด็นที่เกี่ยวข้องกับประวัติศาสตร์และดนตรี ทั้งในประเทศไทยและสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว จากการศึกษาพบว่า บริบททางสังคมและการเมืองที่มุ่งเน้นการสร้างเอกลักษณ์ของชาติและความเป็นไทย ทั้งในระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์และประชาธิปไตย มีส่วนต่อการสร้างและนิยามความหมายให้กับสิ่งต่างๆ ที่มีความแตกต่างไปจากอุดมการณ์รัฐ ในที่นี้คือความเป็นลาวที่ปรากฏอยู่ในเพลงลาวแพน ซึ่งถูกจัดการให้เปลี่ยนความหมายไปจากเดิม ซึ่งเคยเป็นวาทกรรมของชาวลาวที่ผลิตขึ้นเพื่อปะทะและต่อต้านกับอานาจการปกครองของสยามในสมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์ ไปสู่การนิยามความหมายใหม่ และถูกใช้เป็นเครื่องมือในการปลูกฝังอุดมการณ์รัฐสู่ประชาชนในชาติโดยสถาบันทางสังคม ผลของการสร้างและนิยามความหมายใหม่ของเพลงลาวแพนดังกล่าว จึงส่งผลต่อการรับรู้ความหมายของเพลงลาวแพนในปัจจุบันที่เปลี่ยนไป