การพัฒนาคู่มือส่งเสริมคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงโดยใช้ชุมชนเป็นฐาน

บทคัดย่อ

ภูมิหลังและวัตถุประสงค์: ปัจจุบันประชาคมโลกรวมถึงประเทศไทยได้เข้าสู่สังคมผู้สูงอายุซึ่งส่งกระทบต่อการพัฒนาประเทศ การวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์ในการศึกษาสภาพปัจจุบัน ปัญหา และความต้องการเกี่ยวกับการส่งเสริมคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงโดยใช้ชุมชนเป็นฐาน เพื่อพัฒนาคู่มือส่งเสริมคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงโดยใช้ชุมชนเป็นฐาน และเพื่อประเมินความเหมาะสมของคู่มือส่งเสริมคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงโดยใช้ชุมชนเป็นฐาน

ระเบียบวิธีการวิจัย: ระเบียบวิธีการวิจัยแบบผสมผสานดังนี้ ขั้นตอนที่ 1 ศึกษาเอกสารที่เกี่ยวข้องและศึกษาสภาพปัจจุบัน ปัญหา และความต้องการการพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ โดยใช้แบบสอบถามแบบมีโครงสร้าง โดยใช้กลุ่มตัวอย่างผู้สูงอายุ 400 คน ซึ่งอาศัยอยู่ในจังหวัดสมุทรปราการ ขั้นตอนที่ 2 การจัดทำโครงร่างของคู่มือ โดยกำหนดกรอบเนื้อหา ประกอบด้วย 5 ด้านตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ขั้นตอนที่ 3 ประเมินความเหมาะสมของคู่มือ โดยนำร่างคู่มือเสนอตัวแทนอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) จำนวน 6 คน และตัวแทนผู้สูงอายุ จำนวน 60 คน โดยใช้วิธีการคัดเลือกแบบเจาะจง และใช้เครื่องมือที่ใช้ในการประเมินความเหมาะสมของคู่มือเป็นแบบสอบถาม และขั้นตอนที่ 4 การจัดทำคู่มือฉบับสมบูรณ์ โดยมีเนื้อหาประกอบด้วยข้อมูลสำคัญเกี่ยวกับการพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง

ผลการวิจัย: คุณภาพชีวิตผู้สูงอายุในจังหวัดสมุทรปราการตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ในภาพรวมอยู่ในระดับมาก (\overline{x}=3.99) และมีความต้องการการพัฒนาคุณภาพชีวิตตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงโดยใช้ชุมชนเป็นฐานของผู้สูงอายุในจังหวัดสมุทรปราการ พบว่า ผู้สูงอายุต้องการให้ผู้นำชุมชนส่งเสริมการทำบัญชีรายรับรายจ่าย หาอาชีพเสริมให้ และดูแลเรื่องสุขภาพให้ทั่วถึง ทั้งสุขภาพกายและสุขภาพจิต และส่งเสริมเรื่องการออมด้วย ส่วนคู่มือส่งเสริมคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงโดยใช้ชุมชนเป็นฐาน ที่ผู้วิจัยพัฒนาขึ้นนั้น ใช้ลักษณะเป็นแผ่นพับ ประกอบด้วย หน้าปก หลักการและเหตุผล วัตถุประสงค์ แนวคิด วิธีการปฏิบัติ และผลที่ได้รับ โดยมีเนื้อหาครอบคลุมองค์ประกอบ 5 ประการ ได้แก่ 3 ห่วง 2 เงื่อนไข ตามแนวเศรษฐกิจพอเพียง และมีการประเมินระดับความเหมาะสมของคู่มือส่งเสริมคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงโดยใช้ชุมชนเป็นฐาน โดยตัวแทนอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) ในภาพรวมอยู่ในระดับปานกลาง (\overline{x}=3.44) และการประเมินความเหมาะสมของคู่มือ ฯ โดยตัวแทนผู้สูงอายุ ในภาพรวมอยู่ในระดับปานกลาง (\overline{x}=3.50)

สรุปผล: ผลจากการวิจัยนี้แสดงให้เห็นว่าในการพัฒนาคู่มือส่งเสริมคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงโดยใช้ชุมชนเป็นฐานนั้น ต้องเริ่มจากการสำรวจสภาพปัญหาและความต้องการของผู้สูงอายุเพื่อให้คู่มือที่สอดคล้องกับบริบทชุมชนและความต้องการของผู้สูงอายุมากที่สุด โดยวิธีการปฏิบัติตามคู่มือจะตอบสนองให้ผู้สูงอายุสามารถดำรงชีวิตตามแนวเศรษฐกิจพอเพียงได้ ทั้งนี้เมื่อมีการประเมินระดับความเหมาะสมของคู่มือที่พัฒนาขึ้นมาโดยผู้ที่เกี่ยวข้องพบว่าคู่มือมีความเหมาะสมในภาพรวมในระดับปานกลาง ซึ่งมีความเหมาะสมที่จะนำไปใช้ในระยะต่อไป