ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุของเทศบาลเมืองมหาสารคาม จังหวัดมหาสารคาม

อรสุดา  ตันตยานนท์; แดนวิชัย  สายรักษา

doi:10.60027/iarj.2023.270620

ผู้แต่ง

อรสุดา ตันตยานนท์ นักศึกษาปริญญาโทสาขาวิชายุทธศาสตร์การพัฒนาภูมิภาค มหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม https://orcid.org/0009-0003-3561-7887
แดนวิชัย สายรักษา หลักสูตรสาขาวิชายุทธศาสตร์การพัฒนาภูมิภาค มหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม https://orcid.org/0000-0002-0953-4629

DOI:

https://doi.org/10.60027/iarj.2023.270620

คำสำคัญ:

คุณภาพชีวิต; , ผู้สูงอายุ

บทคัดย่อ

ภูมิหลังและวัตถุประสงค์: ปัจจุบันกำลังเปลี่ยนผ่านเป็นสังคมผู้สูงอายุโดยสมบูรณ์ โดยประเทศไทยมีสัดส่วนประชากรผู้สูงอายุเพิ่มขึ้น ขณะที่ประชากรในวัยแรงงานมีแนวโน้มลดลงอย่างรวดเร็วเมื่อเทียบกับประเทศอื่นๆ ในภูมิภาคอาเซียน นอกจากนี้ผลจากการเปลี่ยนผ่านสู่สังคมผู้สูงอายุของไทยจึงอาจเกิดขึ้นรวดเร็วและรุนแรงกว่าในหลายประเทศ ทั้งนี้ รัฐบาลไทยได้ให้ความสำคัญกับการเปลี่ยนผ่านเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุและเริ่มออกมาตรการรับมือ การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ (1) เพื่อศึกษาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ (2) เพื่อเปรียบเทียบคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุจำแนกตามปัจจัยส่วนบุคคล และ (3) เพื่อศึกษาข้อเสนอแนะในการพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ

ระเบียบวิธีวิจัย: การศึกษาครั้งนี้ศึกษาในพื้นที่เทศบาลเมืองมหาสารคาม จังหวัดมหาสารคาม กลุ่มตัวอย่าง คือ ประชาชนผู้สูงอายุที่อาศัยอยู่ในเขตเทศบาลเมืองมหาสรคาม จำนวน 393 คน เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถาม การวิเคราะห์ข้อมูลโดยสถิติตพรรณน t-test และ F-test

ผลการวิจัย: (1) คุณภาพชีวิตผู้สูงอายุโดยรวมอยู่ในระดับปานกลาง เมื่อเรียงค่าเฉลี่ยจากมากไปน้อย ดังนี้ ด้านสิ่งแวดล้อม ด้านความสัมพันธ์ทางสังคม ด้านร่างกาย และด้านจิตใจ ตามลำดับ (2) ผลเปรียบเทียบคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุจำแนกตามเพศพบว่ามีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 จำนวน 2 ด้าน คือ ด้านความสัมพันธ์ทางสังคม และด้านสิ่งแวดล้อม ส่วนการจำแนกตามอายุพบว่าโดยรวมมีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 (3) ข้อเสนอแนะในการพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุของเทศบาลเมืองมหาสารคาม ดังนี้ (1) ส่งเสริมสุขภาพและกิจกรรมทางกาย (2) ส่งเสริมการเรียนรู้และกิจกรรมทางสังคม (3) ส่งเสริมการเข้าร่วมชุมชน (4) การให้บริการดูแลสุขภาพ (5) ส่งเสริมการทำงานอาชีพหรือกิจกรรมอาสา (6) การให้ความรู้เกี่ยวกับการเงินและการวางแผนการเงินในชีวิตหลังเกษียณ (7) การสนับสนุนครอบครัวและผู้ดูแล (8) การสร้างโอกาสในการทำงานร่วมกับองค์กรที่เกี่ยวข้อง และ (9) การจัดกิจกรรมสำหรับผู้สูงอายุในวันเทศบาล

สรุปผล: คุณภาพชีวิตผู้สูงอายุโดยรวมอยู่ในระดับปานกลาง มีความแตกต่างทางค่าเฉลี่ยในด้านสิ่งแวดล้อม ความสัมพันธ์ทางสังคม ร่างกาย และจิตใจ การเปรียบเทียบตามเพศและอายุพบว่ามีความแตกต่างทางสถิติที่มีนัยสำคัญ และมีข้อเสนอแนะในการพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุของเทศบาลเมืองมหาสารคามทั้งด้านสุขภาพ การเรียนรู้ การเข้าร่วมชุมชน การดูแลสุขภาพ การทำงาน การวางแผนการเงิน การสนับสนุนครอบครัว การทำงานร่วมกับองค์กรที่เกี่ยวข้อง และการจัดกิจกรรมสำหรับผู้สูงอายุ

References

กรมกิจการผู้สูงอายุ. (2561). สังคมสูงอายุ. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์สามลดา.

กรมอนามัย. (2562). คู่มือแนวทางการขับเคลื่อนแผนปฏิบัติการการส่งเสริมสุขภาพผู้สูงอายุ. กรุงเทพฯ:บริษัทอมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง จำกัด (มหาชน).

โกศล สอดส่อง. (2561). คุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุในเขตเทศบาลนครพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา. วารสารศึกษาศาสตร์ มมร คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหามกุฎราชวิทยาลัย, 6 (1), 162-175.

จิราพร ไชยเชนทร์. (2564). การพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุในตำบลท่าทองใหม่ อำเภอกาญจนดิษฐ์ จังหวัดสุราษฎร์ธานี. วารสารนาคบุตรปริทรรศน์ มหาวิทยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช. 13 (1), 204-215.

ธนาคารแห่งประเทศไทย. 2561. ความท้าทายของภาวะสังคมผู้สูงอายุของประเทศไทย. Retrieved on June 21, 2021, from: https://www.bot.or.th/Thai/Pages/default.aspx

ธาริน สุขอนันต์, สุภาวัลย์ จาริยะศิลป์, ทัศนันท์ ทุมมานนท์ม & ปิยรัตน์ จิตรภักดี. (2554). คุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุในเขตเทศบาลเมืองบ้านสวน จังหวัดชลบุรี. วารสารสาธารณสุขศาสตร์, 41(3), 240-249

นวรัตน์ ปัญจธนทรัพย์. (2562). การพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุที่ต้องพึ่งพาตนเองในเขตอำเภอบ้านโป่ง จังหวัดราชบุรี. คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยกรุงเทพธนบุรี.

ปลื้มใจ ไพจิตร. (2558).คุณภาพในการดำ รงชีวิตของผู้สูงอายุในจังหวัดสุราษฎร์ธานี. Journal of Management Sciences. 2 (2), 157-179.

ภัทราภรณ์ ด้วงเรือง. (2563). การพัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุของเทศบาลนครนนทบุรี จังหวัดนนทบุรี. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชพฤกษ์. 6 (1), 122-134.

ภียริน ฮุง และอภิสิทธิ์ พลแสน. (2562). แนวทางการพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ บ้านหนองหญ้าปล้องตำบลนาฝาย อำเภอเมือง จังหวัดชัยภูมิ. การประชุมวิชาการระดับชาติด้านการบริหารกิจการสาธารณะยุคดิจิทัลครั้งที่ 5. ขอนแก่น: มหาวิทยาลัยขอนแก่น.

สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา. (2562). พระราชบัญญัติเทศบาล พ.ศ. 2496 แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 14) พ.ศ.2562. ราชกิจจานุเบกษา: สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา.

สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2560). ยุทธศาสตร์ชาติ ระยะ 20 ปี พ.ศ.2560 - พ.ศ.2579. กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ.

Flanagan, J. C. (1978). A research approach to improving our quality of life. American Psychologist, 33(2), 138–147. https://doi.org/10.1037/0003-066X.33.2.138

Padilla, G. V., & Grant, M. M. (1985). Quality of life as a cancer nursing outcome variable. Advances in Nursing Science, 8(1), 45–60. https://doi.org/10.1097/00012272-198510000-00007

Sharma, R.C. (1988). The Meaning of Quality of Life. In R.C. Sharma, editor. Population, Resource, Environment, and Quality of Life. New Delhi: Dhanpat Rai and Sons

Stromberg, M. F. (1984). Selection and instrument to measure quality of life. Oncology Nursing Forum. 11(5), 88-91

Yamane, T. (1973). Statistics: An introductory analysis. 3rd edition. New York: Harper And Row Publication.

Zhan, L. (1992). Quality of life: conceptual and measurement issues. JAN Leading Global Nursing Research. 17 (7), 795-800. https://doi.org/10.1111/j.1365-2648.1992.tb02000.x