การจัดการความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นเครื่องดนตรีขิมสู่การพัฒนาทักษะชีวิตและอาชีพสำหรับนักเรียน ในตำบลทุ่งฝาย จังหวัดลำปาง

บทคัดย่อ

พื้นที่บ้านแม่ทะ ตำบลทุ่งฝาย อำเภอเมือง จังหวัดลำปาง เป็นพื้นที่มีการรวมตัวกันเป็นกลุ่มเพื่อผลิตเครื่องดนตรีไทย (ขิม) ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ของหมู่บ้าน และผลิตภัณฑ์ที่สร้างอาชีพและรายได้ให้ราษฎรแทบทุกครัวเรือน กลุ่มอาชีพทำขิม จัดตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2539 ซึ่งมีปราชญ์ชาวบ้านและผู้ประกอบการทำขิมถือว่าเป็นพื้นที่ที่มีความโดดเด่นและมีเอกลักษณ์ของจังหวัดลำปาง บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) จัดการความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นเครื่องดนตรีขิมในตำบลทุ่งฝาย จังหวัดลำปาง 2) ส่งเสริมการเรียนรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นเครื่องดนตรีขิมสู่การพัฒนาทักษะชีวิตและอาชีพสำหรับนักเรียนในตำบลทุ่งฝาย จังหวัดลำปาง และ 3) ศึกษาความพึงพอใจของนักเรียนที่มีต่อการเรียนรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นเครื่องดนตรีขิม สู่การพัฒนาทักษะชีวิตและอาชีพสำหรับนักเรียนในตำบลทุ่งฝาย จังหวัดลำปาง รูปแบบวิจัยแบบผสานวิธี ระหว่างการวิจัยเชิงปริมาณ และการวิจัยเชิงคุณภาพ กลุ่มเป้าหมาย ปราชญ์ชาวบ้านภูมิปัญญาท้องถิ่นเครื่องดนตรีขิม กลุ่มผู้ประกอบการทำขิมบ้านแม่ทะ สถาบันการศึกษาในตำบลทุ่งฝาย และนักเรียนในตำบลทุ่งฝาย เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ 1) แบบสอบถาม 2) แบบสัมภาษณ์ 3) แบบสำรวจ 4) การสนทนากลุ่ม โดยเก็บข้อมูลจากปราชญ์ชาวบ้าน ผู้ประกอบการผลิตเครื่องดนตรีขิม และบุคลากรทางการศึกษาในพื้นที่ และ 5) แบบสอบถามความพึงพอใจ สถิติในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ค่าเฉลี่ย ค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน นำเสนอด้วยตาราง และอธิบายเพิ่มเติม และการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพ วิเคราะห์ข้อคำถามปลายเปิดด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา จากนั้น วิเคราะห์และจัดหมวดหมู่ความรู้เกี่ยวกับภูมิปัญญาท้องถิ่นเครื่องดนตรีขิมและให้ผู้เชี่ยวชาญตรวจสอบความถูกต้อง ผลการวิจัยพบว่า 1) การจัดการความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นเครื่องดนตรีขิมในดำเนินการจัดการความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นเครื่องดนตรีขิม ซึ่งเป็นระบบในการแสวงหาความรู้ การสร้างความรู้หรือนวัตกรรมและการจัดเก็บความรู้อย่างเหมาะสม เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงานของความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นเครื่องดนตรีขิม 2) การส่งเสริมการเรียนรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นเครื่องดนตรีขิมสู่การพัฒนาทักษะชีวิตและอาชีพสำหรับนักเรียนเป็นขั้นตอนที่นำความรู้ที่ได้จากการจัดการความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นเครื่องดนตรีขิม มาออกแบบเพื่อพัฒนาทักษะชีวิตและอาชีพ สำหรับนักเรียน และ 3) ความพึงพอใจของนักเรียน ที่มีต่อการเรียนรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นเครื่องดนตรีขิมสู่การพัฒนาทักษะชีวิตและอาชีพสำหรับนักเรียนพบว่า ภาพรวมมีความพึงพอใจอยู่ในระดับมาก และจากการวิเคราะห์คุณภาพแล้ว ทำให้เห็นว่า ชุมชนสามารถผลิตเครื่องดนตรีขิมเป็นอาชีพได้และต้องการสืบทอดให้คงอยู่ ทั้งนี้ยังขับเคลื่อนโดยเยาวชนในโรงเรียนของชุมชน จากการวิจัยครั้งนี้ให้มีการขับเคลื่อนในหลักสูตรการเรียนการสอนอย่างเป็นรูปธรรมให้เห็นถึงคุณค่าของภูมิปัญญาในท้องถิ่นที่สร้างสุนทรียภาพแก่ผู้เรียนโดยการบรรเลงเครื่องดนตรีขิมของชุมชนกล่อมเกลาจิตใจและความภาคภูมิใจของชุมชน