การวิจัยเชิงคุณภาพในงานวิจัยระบบสุขภาพชุมชน: มโนทัศน์ที่คลาดเคลื่อน และกระบวนทัศน์ที่ต่างจากการวิจัยเชิงปริมาณ

บทคัดย่อ

ระบบสุขภาพชุมชนเป็นระบบที่มีองค์ประกอบต่าง ๆ สัมพันธ์กันเพื่อสุขภาวะที่ดีทุกมิติของประชาชนในชุมชน โดยมีชุมชนร่วมกันเป็นเจ้าของ และดำเนินการร่วมกับหน่วยงานภาครัฐ เน้นการดูแลตนเองของประขาขนในชุมชนเป็นหลัก ระบบสุขภาพชุมชนมิได้มีเพียงสถานพยาบาล แพทย์แผนปัจจุบัน แพทย์แผนไทย และแพทย์ทางเลือกเท่านั้น แต่ยังรวมความเชื่อของคนในชุมชน วัฒนธรรม การใช้ยา แหล่งอาหาร ตลาด ร้านค้า คลินิก ร้านขายยา การวิจัยระบบสุขภาพชุมชนจึงมีความลึกซึ้ง ซับซ้อน จึงต้องอาศัยกระบวนทัศน์การวิจัยเชิงคุณภาพ หรือปรากฏการณ์นิยมที่มีความแตกต่างจากการวิจัยเชิงปริมาณ หรือปฏิฐานนิยม ทั้งในมโนทัศน์ต่อความจริง ความรู้ ระเบียบวิธีวิจัย เป้าหมายการวิจัย บทบาทของผู้วิจัย กลุ่มตัวอย่าง ชนิดข้อมูล วิธีวิเคราะห์ข้อมูล และวิธีการเขียนรายงาน มโนทัศน์ที่คลาดเคลื่อนบางประเด็นอาจทำให้ผู้วิจัยออกแบบการวิจัยไม่ถูกต้องเหมาะสมในการดำเนินการวิจัย การวิเคราะห์ข้อมูลผิดพลาด คลาดเคลื่อน ผลการวิจัยขาดความลึกซึ้ง น่าเชื่อถือ เสียเวลา เสียโอกาส เสียงบประมาณ ดังนั้น บทความนี้จึงนำเสนอกระบวนทัศน์การวิจัยเชิงคุณภาพที่ต่างจากการวิจัยเชิงคุณภาพกับวิจัยเชิงปริมาณ และมโนทัศน์ที่คลาดเคลื่อนอันจะทำให้ผู้วิจัยทำการวิจัยระบบสุขภาพชุมชนได้ถูกต้องเหมาะสมมากยิ่งขึ้น