ปรีชาญาณของคนพากย์โขน

บทคัดย่อ

โขนพระราชทาน เกิดขึ้นจากพระราชเสาวนีย์ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ในรัชกาลที่ 9  ที่

จะทรงฟื้นฟูการแสดงโขน เพื่อธำรงไว้ซึ่ง ศิลปะ วัฒนธรรม อันเป็นเอกลักษณ์ ของชาติให้คงอยู่ เพื่อเป็นสมบัติของชาติ สืบไป

          การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยมีวัตถุประสงค์ คือ ศึกษาถึงองค์ความรู้และปรีชาญาณ ในการพากย์ - เจรจาโขน ของคนพากย์โขนพระราชทาน 5 คน การศึกษาข้อมูลในการวิจัยมี ขั้นตอนตามวัตถุประสงค์ที่กำหนดไว้ วิธีการดำเนินการวิจัยประกอบด้วย การศึกษาเอกสารที่เกี่ยวข้องกับ งานวิจัยทุกประเภท การสำรวจ การสังเกต การสัมภาษณ์ และการสนทนากลุ่มย่อย กลุ่มประชากรที่ใช้ในการวิจัย ผู้วิจัยใช้กลุ่มประชากรแบบเจาะจงแบ่งเป็น 3 กลุ่ม ซึ่งประกอบด้วย กลุ่มผู้รู้ /ผู้เชี่ยวชาญด้านการ แสดงโขน การพากย์ เจรจาโขน จำนวน 6 คน กลุ่มผู้ปฏิบัติจำนวน 5 คน  และกลุ่มผู้ให้ข้อมูลทั่วไป จำนวน 15 คน แล้วนำเสนอผลการวิจัยโดยวิธีพรรณนาวิเคราะห์

ผลการวิจัยพบว่า องค์ความรู้และปรีชาญาณของคนพากย์ เจรจาโขน ที่พากย์โขนพระราชทาน ทั้ง 5 คน พัฒนา จาก คนพากย์โขนที่เคลื่อนไหว ถ่ายทอด ส่งต่อมาจากบรมครูพากย์ – เจรจาโขนในอดีต ตั้งแต่มีการแสดงโขนยุคเริ่มแรก  ในสมัยอยุธยา ถึงแม้ว่า ในช่วงแรกยังไม่มีการบันทึกไว้เป็นลายลักษณ์อักษร แต่ต่อมาเมื่อสมัยพระบาทสมเด็จ พระมงกุฎ เกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ พระองค์ท่านได้มีการพระราชทานนามบรรดาศักดิ์ให้คนพากย์โขน ถึง 5  นามบรรดาศักดิ์คือ พจนาเสนาะ ไพเราะพจมาน ขานฉันทวากย์ พากย์ฉันทวัจ และ ชัดเจรจา จึงได้มีการบันทึกไว้เป็นลายลักษณ์อักษร ในตำนานโขนหลวง และพัฒนามาเรื่อย จนมาถึงปัจจุบันมีการแสดงโขนพระราชทานขึ้น คนพากย์โขนทั้ง 5  คนจึงเกิดขึ้น การสังเคราะห์องค์ความรู้และปรีชาญาณของคนพากย์โขนพระราชทาน 5 คน พบว่า ปรีชาญาณของคน พากย์โขนทั้ง 5 คน มีองค์ประกอบคือ 1) เป็นผู้ที่มีปฏิภาณไหวพริบ 2) มีกลเม็ดเคล็ดลับ 3) มีความเชี่ยวชาญเฉพาะตน 4)  มีลีลากับการใช้บทบาทในการพากย์ – เจรจาโขน 5) มีเทคนิคพิเศษในการพากย์ - เจรจาโขน ซึ่งแต่ละคนจะมีกลวิธีแตกต่างกันออกไป  

สรุป ปรีชาญาณของคนพากย์ และเจรจาโขน เกิดจากการสั่งสม ถ่ายทอด และฝึกฝน สืบต่อกันมา จนเกิดเป็น ความสามารถและเอกลักษณ์เฉพาะตัว