การวิเคราะห์โซ่อุปทานผลิตภัณฑ์แปรรูปจากมังคุดด้วย SCOR Model กรณีศึกษาผลิตภัณฑ์ชีสมังคุดของวิสาหกิจชุมชนบ้านคลองน้ำเค็ม อำเภอแหลมสิงค์ จังหวัดจันทบุรี

บทคัดย่อ

เป้าหมายของวิสาหกิจชุมชนบ้านคลองน้ำเค็ม คือ การสร้างธุรกิจให้เติบโตและยั่งยืน วัตถุประสงค์ของงานวิจัย คือ ศึกษาสภาพแวดล้อมทางธุรกิจ โครงสร้างโซ่อุปทาน และวิเคราะห์โซ่อุปทานด้วยแบบจำลองการดำเนินงานของผลิตภัณฑ์แปรรูป (ชีสมังคุด) ของวิสาหกิจชุมชนบ้านคลองน้ำเค็ม อำเภอแหลมสิงห์ จังหวัดจันทบุรี ด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึกกับผู้ให้ข้อมูลสำคัญซึ่งเป็นประธานและสมาชิกของวิสาหกิจชุมชน ทั้งหมด 7 ราย และนำข้อมูลมาวิเคราะห์ ด้วยเครื่องมือ SWOT Analysis Supply Chain Management และ SCOR Model ตามลำดับ ผลการศึกษา พบว่า วิสาหกิจชุมชนมีจุดแข็งด้านการเข้าถึงแหล่งวัตถุดิบที่มีคุณภาพและได้รับโอกาสทางธุรกิจจากทั้งภาครัฐและเอกชน        แต่ยังคงมีจุดอ่อนด้านการบริหารจัดการและพบอุปสรรคที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยีและภาวะเศรษฐกิจ สำหรับโครงสร้างของโซ่อุปทาน พบว่า ธุรกิจมีการเชื่อมโยงกับหน่วยธุรกิจต้นน้ำและปลายน้ำ คือ เกษตรกรผู้ผลิตมังคุดและร้านขายของฝาก/ผู้บริโภคขั้นสุดท้าย โดยธุรกิจอยู่ในตำแหน่งกลางน้ำเมื่อวิเคราะห์เชิงลึกด้วยแบบจำลองอ้างอิง การดำเนินในโซ่อุปทาน พบว่า ธุรกิจควรพัฒนาในด้านการวางแผนให้ครอบคลุมกิจกรรมในโซ่อุปทาน โดยเฉพาะการดำเนินงานและการตลาด ซึ่งข้อจำกัดของวิจัยนี้พบว่า ธุรกิจขนาดเล็กขาดโอกาสในการเข้าถึงองค์ความรู้ที่ทันสมัยและแหล่งเงินทุน จึงเสนอให้ภาครัฐเข้ามามีบทบาทในการจับคู่ระหว่างธุรกิจขนาดเล็กและขนาดใหญ่เพื่อให้เกิดการแลกเปลี่ยนผลประโยชน์ระหว่างกัน ทั้งนี้ในงานวิจัยสามารถบ่งชี้ให้เห็นถึงจุดเริ่มต้นในการพัฒนาที่ธุรกิจควรให้ความสำคัญ โดยสะท้อนภาพรวมของปัญหาที่เกิดขึ้นในธุรกิจซึ่งช่วยมีแนวทางในการยกระดับธุรกิจที่ชัดเจนมากยิ่งขึ้นกลุ่มตัวอย่างทั้งหมด 7 ราย ประกอบด้วยประธานและสมาชิกของวิสาหกิจชุมชนบ้านคลองน้ำเค็ม ผลการศึกษา พบว่า โครงสร้างโซ่อุปทานของผลิตภัณฑ์ประกอบด้วย เกษตรกรผู้ผลิตมังคุด, ผู้รวบรวมผลผลิตมังคุด (ล้ง), วิสาหกิจชุมชนบ้านคลองน้ำเค็ม, ผู้ค้าส่ง, ร้านขายของฝาก และ ผู้บริโภคขั้นสุดท้าย นอกจากนี้วิสาหกิจชุมชนกำลังเผชิญกับสภาพแวดล้อมทางธุรกิจที่มีการเปลี่ยนแปลงอันเนื่องมาจากวิกฤติเศรษฐกิจและการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยี ซึ่งในการวิเคราะห์ด้วย SCOR Model พบว่า วิสาหกิจชุมชนควรมีการวางแผนการดำเนินงานให้ครอบคลุมกิจกรรมตั้งแต่ต้นน้ำถึงปลายน้ำ เพื่อให้ทราบจุดเริ่มต้นในการปรับปรุงและพัฒนาการดำเนินงานของวิสาหกิจชุมชน ผู้วิจัยจึงเสนอแนวทางในการพัฒนาด้วยการให้ความสำคัญกับคุณภาพสินค้าเป็นอันดับ 1 คือ การพัฒนาบรรจุภัณฑ์ที่สามารถคงคุณภาพของสินค้าไว้ได้ อันดับ 2 คือ การพัฒนาแผนกลยุทธ์ทางด้านการตลาดเพื่อเข้าถึงกลุ่มลูกค้าเป้าหมายได้อย่างมีประสิทธิภาพ อันดับที่ 3 คือ การจัดการกับกระบวนการส่งคืนเพื่อรักษาความเชื่อมั่นให้กับลูกค้าเพื่อรองรับการเติบโตของธุรกิจในอนาคต