การกำหนดสร้างภาพลักษณ์สยามประเทศในการเสด็จประพาสยุโรปครั้งที่ 1 ของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

บทคัดย่อ

การวิจัยเรื่องนี้มีวัตถุประสงค์เพื่ออธิบายการกำหนดสร้างภาพลักษณ์สยามประเทศในการเสด็จประพาสยุโรปครั้งที่ 1 พ.ศ. 2440 ของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ใช้การวิจัยเชิงประวัติศาสตร์ด้วยวิธีการศึกษาเอกสาร ถึงแม้ว่าการสร้างภาพลักษณ์เป็นแนวคิดที่ศึกษากันมากในการประชาสัมพันธ์สมัยใหม่
แต่การวิจัยพบวิธีการนำเสนอตัวตนของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเพื่อสร้างความประทับใจต่อชาวยุโรปที่คล้ายคลึงกับการสร้างภาพลักษณ์ชาติในการเสด็จประพาสครั้งนั้น ผลการวิจัยพบว่า ภาพลักษณ์สยามประเทศที่พระบาทสมเด็จ-พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวต้องการกำหนดมีลักษณะที่เชื่อมโยงสู่ “ความศิวิไลซ์” ในความหมายหรือตามกรอบอ้างอิงของชาวยุโรป ซึ่งเป็นชาติมหาอำนาจบนเวทีการเมืองระดับโลกในเวลานั้นและเป็นดินแดนที่พระองค์ทรงเสด็จประพาส โดยการกำหนดภาพลักษณ์สยามประเทศมีการเตรียมการที่เห็นชัดอย่างเป็นรูปธรรม ผ่านทางการการกำหนดการแต่งพระองค์ของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวและการแต่งกายของผู้ติดตามขบวนเสด็จอย่างจงใจ การกำหนดภาษาหลักที่ใช้ในการสื่อสาร คือ ภาษาอังกฤษ การแสดงทางพฤติกรรมด้วยการปฏิบัติพระองค์ตามธรรมเนียมตะวันตกและการแสดงออกถึงความเป็นผู้มีวัฒนธรรมตามแบบตะวันตก โดยพบความตั้งใจหรือจงใจในการนำเสนอตัวตนที่โดดเด่นของพระองค์หรือการนำเสนอพระองค์ในฐานะตัวแทนสยาม ซึ่งมาจากการวางแผนและการแนะนำของเจ้าพระยา-อภัยราชาสยามานุกูลกิจ และคณะที่ปรึกษา ที่เชื่อมั่นในความโดดเด่นทางคุณสมบัติและบุคลิกภาพส่วนพระองค์ว่าจะสร้างการรู้จัก ความสนใจและความประทับใจของผู้พบเห็นที่มีต่อสยาม รวมไปถึงการแสดงออกถึงทัศนคติความเป็นอิสระ ซึ่งส่งผลในการรับรู้ภาพลักษณ์ของสยามในกลุ่มชาวยุโรปให้เป็นไปในทางบวก เป็นการกำหนดสร้างภาพลักษณ์ชาติบนบริบทการสื่อสารทางการทูตระหว่างประเทศ เพื่อให้พระองค์ทรงมีเวทีในระดับนานาชาติในการสื่อสารและการแสดงออกถึงความเป็นตัวตน การมีอยู่ของสยามในฐานะประเทศที่มีความศิวิไลซ์ไม่ด้อยไปกว่าประเทศในยุโรป ซึ่งช่วยสร้างความประทับใจในสายตากลุ่มผู้มีส่วนได้ส่วนเสียและหวังผลสูงสุดในการรักษาเอกราชของชาติ