ความรอบรู้ด้านสุขภาพของผู้สูงอายุ ตำบลปิงโค้ง อำเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่
คำสำคัญ:
ความรอบรู้ด้านสุขภาพ, ผู้สูงอายุบทคัดย่อ
ผู้สูงอายุที่มีความรอบรู้ด้านสุขภาพที่ดีจะช่วยให้สามารถดูแลสุขภาพตนเองได้อย่างเหมาะสมและมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความรอบรู้ด้านสุขภาพและปัจจัยส่วนบุคคลที่สัมพันธ์กับความรอบรู้ด้านสุขภาพของผู้สูงอายุในตำบลปิงโค้ง อำเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ กลุ่มตัวอย่างประกอบด้วยผู้สูงอายุที่อาศัยอยู่ในหมู่ 5 ตำบลปิงโค้ง จำนวน 121 คน คัดเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเฉพาะเจาะจง โดยมีคุณสมบัติ ได้แก่ เป็นประชาชนสัญชาติไทยที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไป สามารถสื่อสารภาษาไทย มีการรู้คิดปกติ ปฏิบัติกิจวัตรประจำวันได้ และยินยอมเข้าร่วมการศึกษาด้วยความสมัครใจ เครื่องมือที่ใช้ คือ แบบสอบถาม การวิเคราะห์ข้อมูลใช้โปรแกรมสถิติสำเร็จรูป จากผลการศึกษา พบว่า 1. ความรอบรู้ด้านสุขภาพของผู้สูงอายุ ตำบลปิงโค้ง อำเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่โดยรวมคะแนนเฉลี่ยอยู่ในระดับไม่เพียงพอ โดยคะแนนเฉลี่ยในแต่ละด้านพบว่า ความรอบรู้ด้านสุขภาพระดับเข้าถึง อยู่ในระดับต้องสงสัยว่าไม่เพียงพอ ส่วนระดับเข้าใจ ระดับทบทวน/โต้ตอบ/ซักถาม และระดับตัดสินใจ อยู่ในระดับไม่เพียงพอ และพบว่าระดับเปลี่ยนพฤติกรรม อยู่ในระดับเพียงพอ และ
2. ความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยส่วนบุคคลและความรอบรู้ด้านสุขภาพ พบว่า ปัจจัยส่วนบุคคลที่มีความสัมพันธ์กับความรอบรู้ด้านสุขภาพ ได้แก่ อายุ สถานภาพ ระดับการศึกษา รายได้ อาชีพ และแหล่งข้อมูลสุขภาพ
ในขณะเดียวกัน และปัจจัยส่วนบุคคลที่ไม่พบความสัมพันธ์กับความรอบรู้ด้านสุขภาพ ได้แก่ เพศ ความเพียงพอของรายได้ และลักษณะที่อยู่อาศัย
เอกสารอ้างอิง
กรมการปกครอง. (2565). สถิติจำนวนประชากร. สืบค้น 31 ธันวาคม 2565, จาก https://stat.bora.dopa.go.th/stat/statnew/statMONTH/statmonth/#/displayData
กรมสุขภาพจิต. (2562). รายงานสุขภาพจิตผู้สูงอายุในประเทศไทย. สืบค้นเมื่อ 31 ธันวาคม 2565, จาก https://dmh.go.th/report/dmh/rpt_year/view.asp?id=457
กรมอนามัย. (2560). แนวทางการพัฒนาความรอบรู้ด้านสุขภาพสำหรับบุคลากรสาธารณสุข. สืบค้นเมื่อ 31 ธันวาคม 2565, จาก https://hp.anamai.moph.go.th/web-upload/4xceb3b571ddb70741ad132d75876bc41d/tinymce/OPDC/OPDC2565-F/IDC1_18/opdc_2565_idc1-18_10.pdf
กรมอนามัย. (2563). รายงานภาวะสุขภาพผู้สูงอายุ. สืบค้น สืบค้นเมื่อ 28 ธันวาคม 2565, จาก https://eh.anamai.moph.go.th/web-upload/10x2f8665bc5c6742a30312c81435ca284e/filecenter/Annual%20report%20file/Annual%20report%202020.pdf
กระทรวงสาธารณสุข. (2563). แผนยุทธศาสตร์ชาติ ระยะ 20 ปี (พ.ศ. 2563–2582). สืบค้น 28 ธันวาคม 2566, จาก https://spd.moph.go.th/20-year-national-strategy-public-health/
ปราโมทย์ ประสาทกุล. (2556). สถานการณ์ผู้สูงอายุไทย พ.ศ.2556. กรุงเทพฯ: มูลนิธิสาธารณสุขแห่งชาติ.
เทศบาลปิงโค้ง. (2567). ข้อมูลประชากรและสถิติพื้นฐานตำบลปิงโค้ง ปี 2567. สืบค้น 25 พฤศจิกายน 2568 , จาก https://3doctor.hss.moph.go.th/main/rp_village?region=1&prov=NTA=&provn=4LmA4LiK4Li14Lii4LiH4LmD4Lir4Lih4LmI&id=5004&n=4LmA4LiK4Li14Lii4LiH4LiU4Liy4Lin&tamid=500406&tamname=4Lib4Li04LiH4LmC4LiE4LmJ4LiH
ศูนย์สุขภาพชุมชนตำบลปิงโค้ง. (2567). รายงานสถานการณ์สุขภาพผู้สูงอายุและข้อเสนอเชิงนโยบายตำบลปิงโค้ง ปีงบประมาณ 2567. เชียงใหม่: ชุมชนตำบลปิงโค้ง.
ศศิพิมพ์ คำวงค์. (2564). ความรอบรู้ด้านสุขภาพของผู้สูงอายุในเขตสุขภาพที่ 8. (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). ขอนแก่น: มหาวิทยาลัยขอนแก่น.
ศิริพร คำสะอาด, พิไลพร บูรณประเสริฐ และมนต์ทิพา วรรณไชย. (2563). ความรอบรู้ด้านสุขภาพของผู้สูงอายุในเขตชนบท จังหวัดสกลนคร. วารสารการพยาบาลและสุขภาพ, 14(3), 89–100.
สถาบันวิจัยประชากรและสังคม. (2563). รายงานสุขภาพผู้สูงอายุไทย ปี 2563. นครปฐม: มหาวิทยาลัยมหิดล.
แสงโสม ศิริพานิช. (2563). ความรอบรู้ด้านสุขภาพของผู้สูงอายุในจังหวัดเชียงใหม่. วารสารสาธารณสุขชุมชน, 16(2), 45–56.
สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2563). แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 13 (พ.ศ. 2566–2570). สืบค้น 25 พฤศจิกายน 2568, จาก https://www.nesdc.go.th/download/Plan13/Doc/Plan13_DraftFinal.pdf
สำนักงานสถิติแห่งชาติ. (2564). รายงานสถิติสุขภาพผู้สูงอายุ. สืบค้น 5 พฤศจิกายน 2568, จาก https://www.nso.go.th/nsoweb/storage/survey_detail/2023/20230731140458_26870.pdf
โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านไตรสภาวคาม. (2567). รายงานสถิติประชากรและสุขภาพผู้สูงอายุในตำบลปิงโค้ง ประจำปี 2567. เชียงใหม่: โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านไตรสภาวคาม.
Berkman, N. D., Sheridan, S. L., Donahue, K. E., Halpern, D. J., & Crotty, K. (2011). Low health literacy and health outcomes: An updated systematic review. Annals of Internal Medicine, 155(2), 97–107. https://doi.org/10.7326/0003-4819-155-2-201107190-00005
Chakraverty, D., Baumeister, A., Aldin, A., Seven, Ü. S., Monsef, I., Skoetz, N., Woopen, C., & Kalbe, E. (2022). Gender differences of health literacy in persons with a migration background: A systematic review and meta-analysis. BMJ Open, 12(7), e056090. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2021-056090
Edwards, M., Wood, F., Davies, M., & Edwards, A. (2012). The development of health literacy in patients with a long-term health condition: The health literacy pathway model. BMC Public Health, 12, 130. https://doi.org/10.1186/1471-2458-12-130
Gazmararian, J. A., Baker, D. W., Williams, M. V., Parker, R. M., Scott, T. L., Green, D. C., ... & Koplan, J. P. (1999). Health literacy among Medicare enrollees in a managed care organization. JAMA, 281(6), 545–551.
Gellert, P., Häusler, A., Suhr, R., Gholami, M., Rapp, M., & Kuhlmey, A. (2018). Testing the stress-buffering effects of social resources on depressive symptoms in older adults diagnosed with cancer. Journal of Geriatric Oncology, 9(1), 26–34.
Howard, D. H., Gazmararian, J., & Parker, R. M. (2006). The impact of low health literacy on the medical costs of Medicare managed care enrollees. The American Journal of Medicine, 118(4), 371–377.
Kobayashi, L. C., Wardle, J., & von Wagner, C. (2015). Internet use, social engagement and health literacy decline during ageing in a longitudinal cohort of older English adults. Journal of Epidemiology and Community Health, 69(3), 278–283.
Lee, S. Y., Arozullah, A. M., & Cho, Y. I. (2015). Health literacy, social support, and health: A research agenda. Social Science & Medicine, 58(7), 1309–1321.
Nutbeam, D. (2008). The evolving concept of health literacy. Social Science & Medicine, 67(12), 2072–2078.
Palumbo, R., Annarumma, C., Adinolfi, P., Musella, M., & Piscopo, G. (2016). The Italian Health Literacy Project: Insights from the assessment of health literacy skills in Italy. Health Policy, 120(9), 1087–1094.
Rootman, I. (2009). Health literacy: A new agenda. Canadian Journal of Public Health, 100(4), 243–244.
Rudd, R. E., Kirsch, I., & Yamamoto, K. (2004). Literacy and Health in America. Policy Information Report. New Jersey: Educational Testing Service:
Schillinger, D., Bindman, A., Wang, F., Stewart, A., & Piette, J. (2004). Functional health literacy and the quality of physician–patient communication among diabetes patients. Patient Education and Counseling, 52(3), 315–323.
Sentell, T., & Halpin, H. A. (2006). Importance of adult literacy in understanding health disparities. Journal of General Internal Medicine, 21(8), 862–866. https://doi.org/10.1111/j.1525-1497.2006.00538.x
Shwe, N. K., & Laohasiriwong, W. (2022). Health literacy and hypertension among middle and elderly aged population in Myanmar: A cross-sectional study. International Journal of Public Health Asia Pacific, 1(1). https://doi.org/10.62992/ijphap.v1i1.13
Sørensen, K., Pelikan, J. M., Röthlin, F., Ganahl, K., Slonska, Z., Doyle, G., ... & Brand, H. (2015). Health literacy in Europe: Comparative results of the European health literacy survey (HLS-EU). European Journal of Public Health, 25(6), 1053–1058.
Sudore, R. L., Yaffe, K., Satterfield, S., Harris, T. B., Mehta, K. M., Simonsick, E. M., ... & Schillinger, D. (2009). Limited literacy and mortality in the elderly: The health, aging, and body composition study. Journal of General Internal Medicine, 24(3), 302–307. https://doi.org/10.1007/s11606-008-0898-4
UNFPA. (2020). Thailand ageing population projections 2010–2040. Bangkok: United Nations Population Fund.
Van der Heide, I., Wang, J., Droomers, M., Spreeuwenberg, P., Rademakers, J., & Uiters, E. (2013). The relationship between health, education, and health literacy: Results from the Dutch Adult Literacy and Life Skills Survey. Journal of Health Communication, 18(1), 172–184.
Volandes, A. E., & Paasche-Orlow, M. K. (2007). Health literacy, health inequality and a just healthcare system. The American Journal of Bioethics, 7(11), 5–10.
World Bank. (2021). Life expectancy at birth: Thailand. Retrieved June 26, 2022, from https://data.worldbank.org/
Zhang, N. J., Terry, A., & McHorney, C. A. (2014). Impact of health literacy on medication adherence: A systematic review and meta-analysis. Annals of Pharmacotherapy, 48(6), 741–751. https://doi.org/10.1177/1060028014526562
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 คณะวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฎพิบูลสงคราม
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสารวิทยาการจัดการมหาวิทยาลัยราชภัฏพิบูลสงคราม เป็นลิขสิทธิ์ของ คณะวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฎพิบูลสงคราม บทความที่ลงพิมพ์ใน วารสารวิทยาการจัดการมหาวิทยาลัยราชภัฎพิบูลสงคราม ถือว่าเป็นความเห็นส่วนตัวของผู้เขียน คณะบรรณาธิการไม่จำเป็นต้องเห็นด้วย ผู้เขียนต้องรับผิดชอบต่อบทความของตนเอง
